Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi tarafından yayımlanan “Türkiye Çelik Sektörünün Karbonsuzlaşması: Mevcut Durum” raporu, Türkiye’nin çelik sektöründeki sera gazı emisyonlarının yüzde 7’sinden sorumlu olduğunu ortaya koyuyor
Bu önemli çalışma, Türkiye’nin karbonsuzlaşma hedeflerini ele alırken çelik sektörünün etkisini gözler önüne seriyor. Raporun öne çıkan bulguları oldukça çarpıcı. Türkiye’deki 41 ham çelik üretim tesisi, 2021 yılında ülkenin toplam sera gazı emisyonlarının yüzde 7’sini yaratmakta. Üstelik bu emisyonların yaklaşık yüzde 70’i üç entegre demir çelik tesisi tarafından üretiliyor. Bu, çelik sektörünün Türkiye’nin enerji tüketiminin yaklaşık yüzde 7’sini ve sanayideki enerji tüketiminin yaklaşık yüzde 22’sini oluşturduğu anlamına geliyor.
Türkiye, küresel çelik pazarında büyük bir oyuncu olarak ön plana çıkıyor. 2021 yılında 40,4 milyon tonluk üretimiyle dünyada 7. sırada yer alırken, çelik tüketiminde 33,4 milyon ton ile 8. sırada bulunuyor. Çelik sektörü, Türkiye’nin en büyük 3. dış ticaret kalemi olarak ekonomimizde önemli bir rol alıyor. Türkiye’de sektörün oyuncuları, Çebitaş Grubu, Çolakoğlu Dış Ticaret A.Ş., Çolakoğlu Metalurji, Diler Grubu, Erdemir Grubu, Habaş Grubu, İÇDAŞ, Kardemir, Nurol Grubu, OYAK Madencilik Metalurji Grubu olarak sıralanabilir.
Karbonsuzlaşma için ihtiyaçlar ve beklentiler
Türkiye’nin “2053 Net Sıfır” hedefini gerçekleştirmesi, sadece elektrik sektörünün değil, aynı zamanda emisyon yoğun sektörlerin de dönüşümünü gerektiriyor. İstanbul Politikalar Merkezi (İPM), yüksek emisyonla ilişkilendirilen sektörlerin, özellikle demir-çelik, çimento, kimyasallar ve gübre gibi alanlarda karbonsuzlaşma çabalarına katkıda bulunmayı hedefliyor. “Türkiye Çelik Sektörünün Karbonsuzlaşması: Mevcut Durum” raporu, çelik üretiminin karbonsuzlaşması hakkında ilgili paydaşlar için temel bilgi ve göstergeleri sunuyor.
Emisyonların kaynakları ve enerji kullanımı
Rapora göre, çelik üretimi yüksek sıcaklık sağlamak ve kesintisiz çalışmak için büyük miktarda enerji gerektiriyor. Bu enerji ihtiyacının kaynakları ise kömür, elektrik ve fosil gaz gibi emisyon kaynaklarıdır. Özellikle entegre tesislerde üretilen çelik için yaklaşık yüzde 90’ı kömürden, yüzde 7’si ise fosil gazdan sağlanıyor. Bu tesisler, birim üretimde diğer tesislere göre 9-10 kat daha fazla enerji tüketiyor. Enerji verimliliği ise istenilen seviyede değil.
Türkiye’nin rekabet avantajı ve iklim hedefleri
Türkiye, düşük emisyon yoğunluğuna sahip olmasına rağmen, dolaylı ve doğrudan emisyonları dikkate alındığında çelik üretiminin birim üretim başına CO₂ emisyonları artış gösteriyor. Rapor, mevcut gidişatın değişmediği bir senaryoda küresel karbonsuzlaşma yönelimlerinin gerisinde kalabileceğini vurguluyor.
Ancak Türkiye’de yüksek emisyonlu sanayi sektörlerine yönelik uzun vadeli bağlayıcı karbon azaltım hedefleri henüz belirlenmemiş durumda. Rapora göre, sektörün iş sağlığı, güvenliği, hava kirliliği ve çevre kirliliği performansını artıracak kapsamlı bir dönüşüme ihtiyacı var. Avrupa Birliği’nin Sınırda Karbon Denkleştirme Mekanizması’nın yakın gelecekte devreye gireceği düşünüldüğünde (Türk İhracatçıları için Karbon Düzenlemesi: SKDM 1 Ekim’de Başlıyor), Türk çelik sektörünün yeni pazar koşullarına uyum sağlaması, Türkiye’yi küresel ölçekte rekabet avantajına kavuşturabilir.
Sonuç
Türkiye’nin çelik sektörü, ülkemizin ekonomisinde önemli bir rol oynuyor ancak aynı zamanda yüksek sera gazı emisyonlarına neden olmakta. “Türkiye Çelik Sektörünün Karbonsuzlaşması: Mevcut Durum” raporu, sektörün karbonsuzlaşma yol haritasını çizerek Türkiye’nin iklim hedeflerine ulaşmasına nasıl katkıda bulunabileceğini göstermekte. Bu, sadece Türkiye için değil, aynı zamanda küresel çelik üretimi için önemli bir adım olabilir.
Rapora buradan ulaşabilirsiniz.
Sektöre ait temel rakam bazlı bilgiler
| ÜRETİM | TÜKETİM | İHRACAT | İTHALAT |
| Ham çelik üretimi 40,4 milyon ton Ham Çelik Üretimi (2021) |
Çelik tüketimi 33,4 milyon ton (2021) |
Çelik ihracatı 24,7 milyon ton çelik ürünü ihracı (2021) |
Çelik ithalatı 16,2 milyon ton çelik ürünü ithalatı (2021) |
| Kütük üretimi (uzun yarı mamul) 26,1 milyon ton kütük üretimi (2021) |
Hurda tüketimi 35 milyon ton hurda tüketimi (2021) |
Uzun ürün ihracatı 12,1 milyon ton uzun çelik ürünü ihracı (2021) |
İthalatın tüketim içindeki payı Türkiye’nin çelik ithalatı, toplam yurt içi çelik tüketiminin yarısından fazlasını oluşturuyor (2021) |
| Slab üretimi (yassı yarı mamul) 14,2 milyon ton slab üretimi (2021) |
Nihai enerji tüketimi Toplam nihai enerji kullanımının %7’si (2021) |
Yassı ürün ihracatı 6,7 milyon ton yassı çelik ürünü ihracı (2021) |
Hurda ithalatı 25,1 milyon ton hurda ithalatı (2021) |
| Demir cevheri üretimi 8,3 milyon ton demir cevheri üretimi (2020) 16 Mt tüvenan demir cevheri üretimi (2021) |
Endüstriyel enerji tüketimi Sanayi sektörü tarafından kullanılan nihai enerjinin %22’si (2021) |
Kok ithalatı 5,5 milyon ton koklaşabilir taşkömürü kok ithalatı (2021) |
|
| Cüruf miktarı 6 milyon tonun üzerinde cüruf oluşumu (2021) |
Taşkömürü kullanımı Sanayi sektörü tarafından kullanılan taş kömürünün %28’i (2021) |
Demir cevheri ihracatı 3,8 milyon ton demir cevheri ihracı (2021) |
Demir cevheri ithalatı 11,2 milyon ton demir cevheri ithalatı (2021) |
