Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) yeni Elektrik Piyasası Raporu‘na göre, dünyayı etkisi altına alan aşırı sıcak hava dalgası soğutma ihtiyacını büyük oranda artırdı. Dünya genelinde klima kullanımının artması ise elektrik şebekelerini zorluyor.
IEA tarafından 2023 yazı başka bir stres testi olarak değerlendirildi. Rapora göre, soğutma küresel elektrik talebinin yaklaşık %10’unu oluştururken daha sıcak ülkelerde, yaz aylarında elektrik talebini %50’nin üzerinde artırabiliyor. En sıcak bölgelerde ise soğutma, elektrik pik talebinin %70’ini oluşturabiliyor. Aşırı sıcaklar şebekeleri zorluyor.
Dünya genelinde insan sağlığı için tehlikeli koşulları işaret eden sıcaklık uyarıları yayılıyor. Çin’de sıcaklıklar yakın zamanda 50°C’nin üzerine çıktı, Tokyo ve Güneybatı ABD’de aynı şekilde. Avrupa’da, cehennemin kapılarını koruyan üç başlı köpek Cerberus adı verilen sıcak hava dalgası, orman yangınlarını körüklerken sıcaklığa bağlı ölümleri artırdı ve aniden telefonların çalışmasını engelledi.
Rekor sıcaklar klima talebini artırıyor. Aşırı sıcaklar şebekeleri zorluyor.
Bu aşırı sıcaklık aynı zamanda küresel enerji sistemleri üzerinde de büyük etkilere sahip. Rekor kıran sıcaklıklar, klima talebini artırarak elektrik talebinde ani yükselmelere neden oluyor. Bu durum da artan sera gazı emisyonlarıyla sonuçlanarak dünyayı daha da ısınan bir döngüye sokuyor.
Ayrıca küresel enerji krizinin bir sonucu olarak birçok bölgede elektrik fiyatları hala yüksek olduğundan, insanlar verimsiz klima sistemleriyle serinlemek için gereğinden fazla elektrik faturası ödüyor.
Sıcaklık ne kadar yükselirse, insanlar o kadar çok klima kullanmaya başlıyor. Örneğin, ABD’nin Teksas şehrinde günlük ortalama sıcaklık 24°C’nin üzerine her 1°C arttığında elektrik talebinde yaklaşık %4’lük bir artış görülüyor. Hindistan’da klima sahipliği daha düşük olduğu için, aynı sıcaklık artışı %2’lik bir artışa yol açıyor. Hem Hindistan hem de Güneydoğu ABD’deki elektrik şebekeleri son iki ayda rekor seviyelerde pik talep yaşadı. Üstelik Brezilya, Çin, Kolombiya, Japonya, Malezya ve Tayland gibi diğer 10 ülkede de benzer durum söz konusu oldu.
Soğutma ihtiyacındaki değişimlere bağlı talep dalgalanmaları, sıkıntılar, kısıtlamalar, elektrik kesintileri ve gerilimler gibi sorunlara yol açıyor. Bu durum genellikle elektrik şebeke işletmecilerinin talep artışlarıyla başa çıkmak için daha eski, verimsiz ve daha fazla kirlilik yaratan enerji santrallerini devreye sokmaları anlamına gelebilir. Örneğin, Çin’deki bir enerji santrali haziran ayında Şanghay’daki insanları serin tutmaya yardımcı olmak için sadece bir saatte yaklaşık 800 ton kömür yaktı.
En kolay çözüm enerji verimliliği yüksek cihazlar
İyi haber şu ki, hızlı ve nispeten kolay çözümler bulunuyor. Bir örnek, zorunlu minimum enerji performans standartları (MEPS) gibi cihazların ve ekipmanların enerji verimliliğini gösteren etiketlerin uygulanması. Bu politika inanılmaz derecede etkili oldu. ABD ve Avrupa Birliği gibi en uzun süreli programlara sahip ülkelerde, MEPS ve etiketler, klima cihazlarının enerji tüketimini yarı yarıya azaltmaya yardımcı oldu.
Bu tür politikalar, hızla satılan ortalama klima cihazlarının verimliliğini iki katına çıkarabilir, enerji faturalarını düşürebilir ve sıfır emisyon hedeflerine ulaşmak için gereken seviyelere emisyonları azaltmaya yardımcı olabilir. Daha iyi yalıtılmış binalar ve enerji ihtiyaçları göz önünde bulundurularak inşa edilmiş mahalleler ve şehirlerle birleştirildiğinde, daha yüksek verimlilik, yalnızca klima için daha düşük işletme maliyetleri anlamına gelmez, aynı zamanda elektrik sistemleri için yeni kapasite yatırımlarına daha az ihtiyaç duyar.
