Türkiye, enerji ihtiyacını karşılamak ve temiz enerjiye yönelmek için önemli adımları arka arkaya atıyor. Güneş ve rüzgar gibi temiz enerji kaynakları yanında Türkiye ilk nükleer santralini devreye alma aşamasında. Çin ile üçüncü bir nükleer santral için anlaşma yapma yolunda ilerliyor.
Dünya genelinde nükleer enerjiye yönelik ilgi, yaşlanan santraller, erimiş yakıtların mirası ve radyoaktif atıklar nedeniyle birçok ülke tarafından azalmış gibi görünüyor. Ancak bazı hükümetler, büyük şirketler ve milyarderler, Bill Gates ve Warren Buffett gibi, bu teknolojinin gezegeni koruma potansiyeline sahip olduğuna inanıyorlar.
Rüzgar ve güneş enerjisinin aksine, nükleer enerji her zaman açılıp kapatılabilen ve gaz ve kömür gibi gezegeni ısınmasına yol açan emisyonları üretmeyen bir enerji kaynağı olabilir. Yüz milyonlarca dolarlık yatırımlar, karbonsuz büyük bir enerji kaynağı sağlayabilir. Küçük modüler nükleer reaktörler bu potansiyeli sunabilir. Türkiye’de de gelecekte küçük modüler nükleer reaktörler kullanılabilir.
Küçük modüler nükleer reaktör nedir?
Küçük Modüler Reaktörler (SMR), geleneksel nükleer santrallere göre daha küçük boyutlarda tasarlanmış ve üretilmiş nükleer reaktörler. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın listesine göre tasarım veya geliştirme aşamasında olan 70’ten fazla nükleer reaktör bulunuyor. SMR’ler, şu anki büyük nükleer santrallerimize kıyasla daha küçük ve modülerdirler. En küçüklerinin çapı 5 metreden az ve yüksekliği 10 metreden az olabiliyor. Toplam kullanılan alan tabiki daha büyük fakat normal santrallere göre kat ve kat küçükler. SMR’ler genellikle 300 megavatın altında üretim kapasitesine sahipler, mevcut klasik reaktörlerin üçte biri kadar bir üretim kapasitesinden burada bahsediyoruz. Nükleer santrallerin reaktörleri büyük ölçüde fabrikalarda üretilip standart parçalar halinde taşınabilir ve monte edilebilir. (SMR-Small Modular Reactor) Bu, daha kısa inşaat süreleri ve talebi karşılamak için daha büyük bir esneklik anlamına geliyor.
Reaktör tasarımlarını gözden geçirme
Japonya’daki Fukushima Dai-Ichi’deki erimelerden bu yana, pahalı yeni santrallere yatırım yapma konusundaki ilgi azaldı. Çin, Rusya ve Hindistan gibi bazı istisnai ülkeler bu alanda yatırım yapmaya devam ediyor. Bunun yerine, enerji şirketleri güneş ve rüzgar kaynaklarının güvenilirliği konusundaki endişeleri gidermek için kömür ve gaz santrallerine yönelmiş durumdalar. Bu, küresel ısınma tehlikesini artırmakta. Kömür ve gaz santrallerinin güç üretimiyle rekabet edecek nükleer santraller özellikle küçük modüler santraller bu alanda çözüm sağlayabilirler.
SMR’lar zaten mevcut mu?
Şu anda ticari olarak faaliyette olan tek SMR’ler, 2020’de Rusya tarafından Arktik bölgesine yerleştirilen 35 megavatlık iki birim. Çin, Hainan Adası’nda mevcut bir santrale yakın bir SMR inşa etme planları yapıyor. ABD’de ise ilk ticari SMR projesi, Idaho Ulusal Laboratuvarı’nın bulunduğu yerde inşa edilmesi planlanan altı reaktörden oluşuyor ve toplamda 462 megavat üretebilecek. Bu projenin içinde bulunduğumuz on yılın sonuna kadar faaliyete geçirilmesi planlanıyor.
Güvenlik ve Ekonomik Zorluklar
Güvenlik Endişeleri
SMR destekçileri, SMR’lerin önceki nesil nükleer santrallere göre daha güvenli olacağını savunuyorlar. Küçük büyük tüm nükleer santrallerde temel fikir aynı – atomları bölmek için nükleer füzyonu kullanarak enerjiyi serbest bırakmak. Bu süreç, reaktörü soğutmak için suyu ısıtarak buhar üretir ve türbinleri döndürerek elektrik üretir. Fukushima ve 1979’daki Three Mile Island’daki patlamalar, yakıt çubuklarının buharı soğutmak için kullanılan su buharından hidrojeni ayırmasından kaynaklandı. Bazı SMR tasarımları ise soğutma için erimiş tuz ve metalleri kullanır. SMR tasarımları, erimelerin olasılığını azaltmak için yeni tür yakıtlar ve yedek acil durum sistemleri içeriyor. Ancak daha küçük reaktörler, ideal olarak nüfus merkezlerine daha yakın bir konumda bulunmalıdır, bu da bir kaza durumunda olası tehlikeyi artırabilir. Ek olarak büyük nükleer reaktörler gibi SMR’ler de yüzyıllar boyunca güvenli bir şekilde depolanması gereken radyoaktif atık üretirler.
Ekonomik Zorluklar
Ekonomik olarak küçük modüler nükleer santraller hiç ucuz değiller. Örneğin, Amerikan üretici NuScale Power LLC, bir megavatsaat başına 55 euro’ya enerji satmayı hedefliyor. Ancak dünya genelinde rüzgar enerjisi şu anda bir megavatsaat başına 44 euro, güneş enerjisi 50 euro ve bazı bölgelerde güneş ve rüzgar enerjisinin bir megavatsaat başına 20 euro’nun altında olacağı tahmin edilmekte. British Columbia Üniversitesi’nde profesörlerin 2020 tarihli bir çalışması, SMR’ler tarafından üretilen elektriğin ömrü boyunca dizel yakıtla üretilen elektriğin maliyetinin 10 kat daha fazla olabileceğini hesapladı. Ekonomik açıdan, SMR’ler, güneş enerjisi ve rüzgar enerjisi güneş parlamadığında veya rüzgar esmediğinde hızlıca enerji sağlamak için büyük ölçekli pillerin alternatifleri olarak düşünüldüğünde daha avantajlı olabilir ve kullanım alanı bulabilirler.
Yatırımcılar ve Türkiye’nin Enerji Geleceği
SMR tasarımını destekleyen şirketler arasında NuScale, Electricite de France, China National Nuclear, Japonya’nın Toshiba ve Rusya’nın Rosatom’u bulunuyor. Gates ve Buffett, Wyoming’deki terk edilmiş bir kömür santralinde bir reaktör inşa etmek ve test etmek için bir araya geldiler. Rolls-Royce Holdings Plc, SMR’lerin geliştirilmesini finanse etmek için 608 milyon euro’nun üzerinde bir fon topladı, bu finansmanın neredeyse yarısı İngiltere hükümetinden geldi. Kanada ve ABD hükümetleri, SMR endüstrisini başlatmak için yüz milyonlarca euro teşvik sundu.
Küçük Modüler Nükleer Reaktörler (SMR): Türkiye’nin Enerji Geleceği İçin Bir Fırsat mı?
Türkiye, gelecekteki nükleer santral projelerinde SMR tabanlı bir yaklaşımı alternatif olarak ele almalı. Çünkü bu yaklaşım, daha kısa inşaat süreleri ve daha az etkilenen alanlar gibi avantajlar sunarak Türkiye için daha güvenli ve çevre dostu bir enerji kaynağı olabilir. Türkiye’nin enerji ihtiyacını karşılamak ve temiz enerjiye yönelmek için bu yeni teknolojilere yatırım yapması, ülkenin enerji bağımsızlığını artırır ve çevre dostu bir geleceği destekleyebilir.
