Birleşmiş Milletler’e göre gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğiyle başa çıkmak için ihtiyaç duyduğu finansal kaynak, tahminlerin çok üzerinde.
2009 yılında gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkelere her yıl 100 milyar dolar iklim finansmanı sağlama sözü vermişti. Ancak bu söz henüz tam anlamıyla yerine getirilmedi. Bu taahhüt, yalnızca sera gazı emisyonlarını azaltarak iklim değişikliğini hafifletmekle kalmayıp, aynı zamanda artan sıcaklıklar ve deniz seviyelerine uyum sağlama amacıyla yapılmıştı. BM çevre programı (UNEP) tarafından yapılan açıklamaya göre, bu finansmanın sadece küçük bir kısmı bu amaca harcandı ve uyum için yıllık finansman açığı 194-366 milyar dolar arasında değişiyor.
İklim finansmanındaki düşüş
UNEP’in raporunda belirtildiği üzere, 2017-2021 döneminde yalnızca 25 milyar dolarlık finansman sağlandı. Bu, kişi başına yaklaşık 3 dolar anlamına geliyor ve 2021’de yıllık akışlar %15 düştü. Uzmanlar, bu durumu ciddiye alarak bu on yıl içerisinde iddialı uyum eylemleri gerçekleştirmemiz gerektiğini belirtiyorlar.
Uyumun ekonomik faydaları
Yapılan araştırmalara göre, kıyı selini engellemek için harcanan her 1 milyar dolar, 14 milyar dolarlık ekonomik zararı engelleyebilir. Aynı şekilde, her yıl tarıma yapılan 16 milyar dolarlık yatırımla, 78 milyon insanın iklim kriziyle ilişkilendirilen açlık veya kronik açlık sorunlarından kurtulabileceği belirtiliyor.
Geleceğe yatırım
Gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğiyle başa çıkma çabaları, gelişmiş ülkelerin tarihsel sorumluluklarıyla doğrudan ilişkilidir. Son iki on yılda, dünyanın en savunmasız 55 ekonomisi, iklim krizi nedeniyle 500 milyar doların üzerinde zarar ve hasar gördü. Uzmanlar, gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğine uyum sağlamaları için gerekli olan finansmanın sağlanmasının, gelecekteki ekonomik ve insani maliyetleri azaltmanın anahtarı olduğunu belirtiyorlar.
İklim değişikliklerinin hızlanan etkileri
Dünya genelinde gözlemlenen iklim değişikliği risklerinin hızlanması karşısında, adaptasyon finansmanındaki açık giderek büyüyor ve yıllık olarak US$194 milyar ile US$366 milyar arasında değişiyor. Adaptasyon finansman ihtiyaçları, şu anki uluslararası kamu adaptasyon finansman akışının 10-18 katı büyüklüğünde. Özellikle Doğu Afrika’da uzun süreli kuraklık, Çin ve Avrupa’da yaşanan sel felaketleri, Amerika ve Kanada’da aşırı sıcaklar ve orman yangınları göz önüne alındığında, adaptasyon finansmanındaki bu açığı kapatmak kritik bir öneme sahip. Çünkü adaptasyona yapılan yatırımlar, iklim risklerini azaltma ve iklim adaletini geliştirme konusunda yüksek faydalar sunabilir.
Paris anlaşması ve küresel ısınma
Ancak, küresel sıcaklıklar ve iklim değişikliği riskleri artmaya devam ediyor ve bu, küresel adaptasyon eyleminin hızla artırılması gerektiğini gösteriyor. Mevcut iklim eylemleri, Paris Anlaşması’nın sıcaklık ve adaptasyon hedeflerini karşılamak için yetersiz. Hâlihazırda endüstri öncesi seviyelere göre 1,1°C üzerinde olan küresel ortalama sıcaklıklar, ulusal olarak belirlenen katkılar (NDC’ler) ile yüzyılın sonuna kadar 2,4°C-2,6°C arasında bir artışa yol açıyor. Uluslararası İklim Değişikliği Paneli (IPCC), Paris Anlaşması hedeflerine ulaşılsa bile, kalan iklim risklerinin devam edeceğini sonucuna varıyor. Bu, hem felaketlere neden olan iklim değişikliğinden kaçınmak hem de kalan iklim etkilerini en aza indirmek için hem azaltma hem de adaptasyon eyleminin hızlandırılması ve ölçeklendirilmesi gerektiğini gösteriyor.
Ulusal adaptasyon planları
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nin (UNFCCC) altıda beş üyesi en az bir ulusal adaptasyon planı, strateji veya politika oluşturmuştur. Ancak, tarafların yüzde 15’i hala ulusal bir adaptasyon planına sahip değil. Bu ülkelerin yarısı böyle bir araca sahip olma sürecinde olmasına rağmen, çoğu iklim etkilerine özellikle hassastır ve kalan boşluğu daha hızlı kapatmalarına yardımcı olmak için daha fazla şey yapılmalıdır.
Sonuç olarak, iklim değişikliğine uyum sağlama konusundaki finansman açığı, hem gelişmekte olan ülkelerin hem de tüm dünyanın karşı karşıya olduğu büyük bir sorun. Gelişmiş ülkelerin, bu konuda daha fazla liderlik göstermeleri ve finansman sözlerini yerine getirmeleri gerekmekte. Ancak bu şekilde, iklim değişikliğinin yol açabileceği olumsuz etkilere karşı daha etkili bir şekilde mücadele edebiliriz.
BM Çevre Programı’nın (UNEP) “Adaptation Gap Report 2023” başlıklı raporu incelemek için tıklayınız. Rapor, iklim adaptasyonu üzerine yetersiz yatırım ve planlamayla dünyanın ne kadar risk altında olduğunu detaylı olarak ele alıyor.
