Sabancı Üniversitesi IICEC Konferansı enerji verimliliği ve dönüşüm stratejilerini masaya yatırdı

Sabancı Üniversitesi IICEC’in ev sahipliğinde düzenlenen 18. IICEC Konferansı’nda, enerji verimliliği ve dönüşüm stratejileri tartışıldı. Lansmanı yapılan IICEC Türkiye Enerji Verimliliği Görünümü 2025 raporu, Türkiye’nin sürdürülebilir enerji geleceği için verimli büyümenin sağlayacağı çok boyutlu ekonomik ve iklimsel katkıları detaylı senaryolarla ortaya koydu.

Enerji dönüşümüne stratejik bakış: Konferansın açılışından notlar

Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi (IICEC) tarafından 11 Nisan 2025 tarihinde düzenlenen 18. IICEC Konferansı, “Türkiye’de ve Dünyada Enerji Piyasalarına Bakış: Riskler ve Fırsatlar” temasıyla enerji dünyasının önemli paydaşlarını bir araya getirdi. Sabancı Üniversitesi Kurucu Mütevelli Heyeti Başkanı Güler Sabancı ve Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı & IICEC Onursal Başkanı Dr. Fatih Birol’un ev sahipliğinde, Sakıp Sabancı Müzesi The Seed’de gerçekleşen etkinliğin onur konuğu T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dr. Alparslan Bayraktar oldu.

Güler Sabancı açılış konuşmasında, IICEC’in 15 yıl önce enerji ve iklim alanlarında stratejik bir merkez olarak hayata geçirildiğini ve Sabancı Üniversitesi’nin mükemmeliyet ve topluma katkı vizyonu doğrultusunda çalıştığını belirtti. IICEC’in, kamu-özel sektör-akademi iş birliklerini destekleyen “başarı üçgeni” modeliyle, analitik çalışmaları ve nitelikli etkinlikleriyle enerji ve iklim politikalarına yön veren katkılar sunduğunu ifade etti. Sabancı, Türkiye’nin artan altyapı yatırımları ve stratejik enerji politikaları ile Avrupa’nın en büyük ve en dinamik enerji piyasalarından biri haline geldiğini, birçok parametrede (elektrik/doğalgaz tüketimi, yenilenebilir kurulu güç vb.) Avrupa’da ilk beş içinde yer aldığını söyledi. Kişi başı tüketimin OECD ortalamasının yarısı seviyesinde olmasına rağmen genç nüfus, şehirleşme ve sanayileşme gibi faktörlerin talep büyümesi için güçlü bir zemin oluşturduğunu belirten Sabancı, enerji güvenliği ve rekabetçiliğin Türkiye’nin ekonomik büyüme hedeflerinde kritik rol oynadığını vurguladı. “Enerji verimliliği yatırımları, genç nüfus ve sanayileşme ile birleştiğinde sürdürülebilir büyümenin temelidir,” diyerek IICEC’in bu alanda bilimsel yaklaşımlar ve iş dünyası iş birlikleriyle değer yaratan öncü bir merkez olduğunu ve bu raporun da bunun bir örneği olduğunu ekledi.

Fatih Birol: Enerji dönüşümünü ekonomi ve rekabetçilik yönlendiriyor

IEA Başkanı Dr. Fatih Birol, küresel enerji görünümüne dair değerlendirmelerinde, enerji dönüşümünün artık sadece iklim değişikliğiyle mücadele değil, aynı zamanda ekonomi, sanayi politikaları ve rekabetçilik ekseninde ilerlediğini vurguladı. Dünyada yeni kurulan elektrik santrallerinin %85’inin yenilenebilir kaynaklı olduğunu ve satılan her dört araçtan birinin elektrikli olduğunu belirten Birol, COP28’de önerilen hedeflere değinerek yenilenebilir enerji yatırımlarının 2.7 kat arttığını ancak enerji verimliliği artış hızının %1 gibi düşük bir seviyede kalarak yetersiz kaldığını ifade etti. Birol, “Yapay zeka, elektrikli araçlar ve klimalar, önümüzdeki 5 yılda elektrik talebini ABD ve Avrupa toplamı kadar büyütecek,” öngörüsünde bulunarak artan elektrik talebine ve nükleer enerjiye olan küresel yönelime dikkat çekti ve Türkiye’nin de birden fazla nükleer santrale ihtiyacı olduğunu belirtti. Ayrıca, enerji güvenliğinin herkesin sorunu olduğunu ve Türkiye’nin yenilenebilir enerji alanında önemli adımlar attığını ifade etti. Petrol ve doğal gaz piyasalarında talep artışının yavaşladığını ve fiyatlarda bir yumuşama dönemi beklenebileceğini, bunun Türkiye’nin enerji ithalat faturasını azaltması açısından olumlu bir gelişme olacağını söyledi.

Dr. Alparslan Bayraktar: Verimlilik dönüşümün anahtarı

T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dr. Alparslan Bayraktar, akıllı enerji dönüşümünün önemine dikkat çekerek, enerji verimliliğini Türkiye’nin enerji dönüşümündeki en temel araç olarak tanımladı. Bakan Bayraktar, “Enerji verimliliği, yenilenebilir enerji, yerli petrol ve doğal gaz üretimimiz, nükleer, kritik madenler ve bütün bunları destekleyecek enerji altyapısını güçlendirmek suretiyle kapsamlı bir enerji dönüşümü programıyla hareket ediyoruz” dedi. IICEC raporundaki önerilerin Bakanlık stratejileriyle uyumlu olduğunu belirten Bayraktar, Türkiye’nin son üç yılda enerji yoğunluğunu düşürme başarısını sürdüreceğine inandığını ifade etti.

IICEC Raporu: Verimli Büyüme Türkiye’ye ne kazandırıyor?

Konferansın önemli bir bölümünü, IICEC Direktörü Bora Şekip Güray’ın sunduğu “Türkiye Enerji Verimliliği Görünümü 2025” raporunun lansmanı oluşturdu. Güray, bu çalışmanın IICEC’in beşinci görünüm raporu olduğunu, IICEC Enerji Modeli kullanılarak ve Türkiye’nin enerji arz/talep sisteminin detaylı envanteri üzerine kurulduğunu belirtti. Raporun, enerji talebini 11 hizmet kategorisine ayırarak ve ayrıştırma (decomposition) analizi gibi yöntemlerle Türkiye’nin enerji verimliliği potansiyelini ve bunun somut faydalarını ortaya koyduğunu ifade etti. Güray, raporun kamu, özel sektör ve akademi için somut öneriler içerdiğini ve enerji verimliliğinin, Türkiye’nin enerji bağımsızlığına ve net sıfır hedeflerine ulaşmasında kilit rol oynadığını vurguladı.

Temel Veriler: Verimli Büyüme Senaryosu Karşılaştırmalı Görünüm

Raporda sunulan ‘Verimli Büyüme Senaryosu’, enerji verimliliği potansiyelinin tam olarak hayata geçirilmesi durumunda elde edilecek kazanımları ‘Baz Senaryo’ ile karşılaştırmalı olarak ortaya koyuyor:

Not: Mtoe: Milyon Ton Eşdeğer Petrol. Ekonomik fayda, enerji ithalatı ve emisyon azaltım tasarruflarını içerir.

Verimli Büyüme Senaryosu ayrıca, Baz Senaryoya kıyasla 2053’e kadar kümülatif olarak %12 (yaklaşık 800 Mtoe) birincil enerji tasarrufu sağlıyor. Birincil enerji arzının karbon yoğunluğu ise %64 azalıyor.

Sektör Bazlı Talep ve Verimlilik Perspektifi

Güray sunumunda, IICEC analizlerine göre Türkiye’nin 2023 yılı nihai enerji talebinin dağılımını paylaştı:

• Binalarda ısıtma ve soğutma: %20 pay ile en büyük tüketim alanı
• Karayolu yolcu taşımacılığı: %18 pay
• Enerji yoğun imalat sektörü: %18 pay
• Karayolu yük taşımacılığı: %8 pay
• Binalarda aydınlatma ve cihazlar: %7 pay

Bu beş alanın toplam nihai enerji talebinin yaklaşık %75’ini oluşturduğu belirtildi. Sunumda, elektrikli mobilite, ısı pompaları, binalarda yalıtım performansının artırılması ve verimli üretim teknolojileri gibi alanlarda yapılacak yatırımların yalnızca tüketimi azaltmakla kalmayıp, aynı zamanda yeni sanayi fırsatları ve ihracat olanakları sunduğu vurgulandı.

IICEC raporunun 11 önerisi: Verimli büyüme için yol haritası

Rapor, Verimli Büyüme Senaryosu’nun potansiyelini gerçekleştirmek için 11 stratejik öneri sunuyor:

1. Enerji güvenliği, bağımsızlığı ve dönüşümü hedefleri doğrultusunda enerji verimliliği politikaları ve yol haritalarının sürdürülmesi.
2. Enerji verimliliği bilincinin artırılması ve davranış değişikliklerinin desteklenmesi; adil erişim gözetilerek rekabetçi piyasa gelişiminin sağlanması.
3. Yatırımları çeşitlendirecek finansman mekanizmaları ve iş modelleriyle paydaş iş birliklerinin geliştirilmesi.
4. Ölçme ve izleme sistemlerinin yaygınlaştırılması; veri analitiği, dijitalleşme ve yapay zeka olanaklarının kullanılması.
5. Eski konutlara öncelik verilerek bina performansını artıracak dönüşüm programları oluşturulması.
6. Elektrikli mobilite, modlar arası geçiş ve mikro mobiliteyle ulaştırma verimliliğinin artırılması.
7. Sanayide enerji verimliliği, rekabetçilik ve teknoloji yaygınlaştırma desteklerinin sürdürülmesi.
8. Temiz elektrifikasyon ve yenilenebilir ısı kaynaklarıyla fosil yakıt ikamesinin hızlandırılması.
9. Yerli ve yenilenebilir kaynaklara dayalı ısıtma-soğutma çözümleri ve ısı piyasası uygulamalarının teşvik edilmesi.
10. Enerji ve kaynak verimliliğinin altyapı, şehircilik, sanayi dönüşümü ve tarımda uzun vadeli planlara entegre edilmesi.
11. Enerji verimliliğini merkeze alan politika ve stratejilerle Türkiye’nin küresel ölçekte liderlik pozisyonuna ulaşması.

IICEC modeli neden stratejik önem taşıyor?

IICEC’in veriye dayalı senaryolar ve çok paydaşlı analizlerle geliştirdiği “Türkiye Enerji Verimliliği Görünümü 2025” çalışması, enerji verimliliğinin sadece bir tasarruf kalemi olmadığını; aynı zamanda yüksek yatırım getirisi (4.5 fayda/maliyet oranı), artan enerji bağımsızlığı (%91 yerlilik) ve net sıfır hedeflerine ulaşma potansiyeli ile ekonomik büyüme ve karbon azaltımı arasında güçlü bir denge kuran stratejik bir alan olduğunu ortaya koyuyor. Konferansta sunulan bu bütüncül perspektif, Türkiye’nin enerji güvenliğinden teknolojiye, yatırım stratejilerinden dış ticaret dengelerine kadar uzanan çok boyutlu enerji geleceği için değerli bir yol haritası sunuyor.

IICEC Türkiye Enerji Verimliliği Görünümü 2025 raporunun tamamını incelemek için: iicec.sabanciuniv.edu

Konferans kapsamında gerçekleşen ve Dr. Fatih Birol ile Bakan Alparslan Bayraktar’ın katıldığı panelde, enerji güvenliği, yapay zeka ve nükleer dönüşüm gibi konular çok daha detaylı olarak ele alındı. Bu panelin öne çıkan mesajlarını bir sonraki analizimizde paylaşacağız.

Sizce Türkiye enerji verimliliği alanında bu senaryo hedeflerini gerçekleştirebilir mi? Görüşlerinizi yorumlarda paylaşın.

İlgili Haberler

• Birol: “Türkiye, yenilenebilir enerjide yüzde 65 büyüyebilir”
• Elektrikte rekor üretim ve tüketim: Türkiye’nin enerji dönüşümü
• SHURA 2024: Türkiye’nin enerji dönüşümünde kritik adımlar
• Türkiye’nin 2053 net sıfır hedefi: enerji dönüşümünün etkileri
• Sabancı Üniversitesi IICEC’ten sürdürülebilir bilgi teknolojileri için çözüm önerileri
• IICEC Konferansı’nda Türkiye’nin yenilenebilir enerji görünümü ele alınacak
• SHURA: Türkiye Enerji Dönüşümü Görünümü 2023 Raporu