Türkiye’nin enerji dönüşüm yol haritası nasıl sosyoekonomik faydalar sağlayacak?
Türkiye, 2021’de 2053 yılı için net sıfır karbon emisyonu hedefini açıkladı. Bu hedefin başarılması, sadece enerji sektöründe değil, sanayi, ulaşım, binalar gibi birçok sektörde köklü değişiklikler gerektirecek. SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi’nin hazırladığı rapor, Türkiye’nin elektrik sistemini karbonsuzlaştırmaya yönelik stratejik adımları detaylandırmakta. Bu dönüşüm, Türkiye’nin enerji güvenliğini artırırken ekonomik büyümeye ve istihdam yaratmaya önemli katkılar sağlayacak.
Net sıfır enerji dönüşümünün ekonomik etkileri
2053’e kadar Türkiye’nin net sıfır karbon hedefini gerçekleştirmesi, gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) ve istihdam üzerinde olumlu etkiler yaratacak. SHURA’nın tahminlerine göre, bu enerji dönüşümü GSYİH üzerinde %2,1’lik bir artış sağlayabilirken, toplam istihdamda %6,2 oranında bir artış beklenmekte. Baz senaryoya kıyasla, GSYİH’de 2021-2055 arasında %1,4 ile %2,1 arasında bir artış öngörülüyor.
Yatırımlar ve finansman gereksinimleri
Türkiye’nin net sıfır hedefine ulaşması için 2021-2055 yılları arasında yıllık ortalama 26 milyar ABD doları yatırım yapılması öngörülmekte. Bu yatırımın büyük kısmı yenilenebilir enerji üretimi, enerji verimliliği projeleri ve elektrifikasyon alanlarında olacak. Yıllık maliyetler farklı dönemlerde değişiklik gösterse de, ortalama olarak maliyetler 26 milyar ABD doları seviyesinde kalacak.
| Dönem | Faydalar (Milyar ABD$) | Maliyetler (Milyar ABD$) |
|---|---|---|
| 2021-2055 (yıllık ortalama) | 51,4 | 26 |
| 2030 | 13,8 | 8,9 |
| 2055 | 114,5 | 36 |
Sosyal refah ve sağlık etkileri
Bu dönüşüm sadece ekonomiyle sınırlı kalmayacak, aynı zamanda sağlık ve çevre üzerinde de önemli etkiler yaratacak. Hava kirliliğinin azalması ve enerji sisteminde temiz enerjiye geçiş, yıllık 28,9 milyar ABD doları seviyesinde sosyal fayda sağlayacak. Dönüşümün, halk sağlığı ve çevreye katkılarının yıllık 43,8 milyar ABD dolarına ulaşması bekleniyor.
İstihdamda değişiklikler
Enerji dönüşümü sürecinde bazı sektörlerde iş kayıpları yaşanacak olsa da, temiz enerji ve teknoloji alanlarında yeni iş olanakları yaratılacak. Özellikle fosil yakıt sektörlerinde iş kayıpları olmasına rağmen, yenilenebilir enerji ve elektrifikasyon süreçleri 600 bin yeni istihdam yaratacak. Bu süreçte sanayi sektörlerinde çalışanlar için beceri gelişimi ve yeniden eğitim programları büyük önem taşıyacak.
| Sektör | İstihdam Artışı (Bin Kişi) |
|---|---|
| Elektrik üretimi | 250 |
| Ticaret ve hizmetler | 90 |
| İnşaat | 81 |
| Temiz enerji kaynakları | 78 |
İthalat ve ticaret dengesi
Enerji ithalatı, Türkiye’nin dış ticaret dengesi üzerinde büyük bir yük oluşturmakta. Net sıfır hedefiyle birlikte, bu bağımlılığın önemli ölçüde azalması bekleniyor. SHURA’nın öngörülerine göre, enerji dönüşümü sonucunda Türkiye’nin genel ticaret dengesi üzerinde %1,8 oranında pozitif bir etki yaratılacak. Özellikle temiz enerji teknolojilerinin üretimi ve ekipman ithalatının yerli üretime kaydırılmasıyla, ticaret dengesi güçlenecek.
Sektörel etkiler
Fosil yakıtlara dayalı sektörlerde üretim kaybı yaşanırken, temiz enerji sektörleri büyüyecek. İmalat sanayinde fosil yakıtla ilgili kayıpların %2,2 ile %0,1 arasında kalması öngörülürken, bu kayıplar temiz enerji teknolojilerindeki büyüme ile dengelenecek. Özellikle elektrikli araç üretimi ve enerji verimliliğine yönelik teknoloji geliştirme alanları yeni fırsatlar yaratacak.
Türkiye’nin net sıfır karbon hedefine ulaşması, sadece ekonomik büyümeyi hızlandırmakla kalmayacak, aynı zamanda enerji güvenliğini artırarak sağlık alanında büyük iyileştirmeler sağlayacak. Dönüşüm sürecinde dikkatli planlama ve adil geçiş politikalarının uygulanması, bu sosyoekonomik faydaları en üst düzeye çıkaracak. Türkiye, bu süreçte stratejik sanayi politikaları ve yatırımlarla enerji bağımsızlığı yolunda önemli adımlar atarken, küresel sürdürülebilirlik çabalarına da katkıda bulunacak.
