Yaklaşan yerel seçimlerde, ÇEVKO Vakfı Genel Sekreteri Mete İmer, atık yönetiminin gündemde daha fazla yer alması gerektiğine dikkat çekerek, sürdürülebilir bir çevre için yerel yönetimler ve üretici kuruluşlar arasındaki iş birliğinin önemini vurguladı.
Türkiye’de, atık yönetimi ve geri dönüşüm konuları, çevresel sürdürülebilirlik ve döngüsel ekonomiye geçiş bağlamında son yıllarda daha fazla önem kazanmış durumda. Mete İmer’in vurguladığı gibi, atıkların ekonomiye yeniden kazandırılması, çevre kirliliğinin azaltılması ve atık ithalatının önlenmesi, etkin bir atık yönetimi stratejisinin ana hedefleri olmalı.
Belediyelerin ve üreticilerin sorumlulukları
Türkiye’de atık yönetimi sorumluluğu, belediyeler ve üreticiler arasında paylaşılmakta. Belediyeler, tüketim sonrası atıkların kaynağında ayrı toplanması ve işlenmesi konusunda kilit bir role sahip. Diğer yandan, üreticiler de Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) kapsamında, ürettikleri ambalaj atıklarının geri dönüşümüne katkıda bulunmakla yükümlüler.
ÇEVKO Vakfı, Türkiye’de GÜS modelinin benimsenmesi ve uygulanması konusunda öncü rol oynamakta. Vakıf, ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanarak geri dönüştürülmesi için belediyeler ve lisanslı toplama ayrıma tesisleriyle iş birliği yapıyor. Ayrıca, toplumda geri dönüşüm kültürünün oluşması, iklim krizine karşı mücadele ve döngüsel ekonominin öneminin anlaşılması için eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları yürütüyor.
Dünya genelinde, EXPRA- Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu Birliği gibi kuruluşlar, 28 ülkede, yıllık 18 milyon ton ambalaj atığının geri dönüşümünü sağlayarak, Avrupa Birliği’nin iklim ve döngüsellik hedeflerine katkıda bulunuyor. Bu tür başarılı uygulamalar, Türkiye’deki GÜS modelinin yeniden güçlendirilmesi ve etkin bir şekilde uygulanması için önemli bir ilham kaynağı olarak görülebilir.
GÜS modelinin Türkiye’de yeniden etkin bir şekilde uygulanabilmesi için, sanayi ve tüm ilgili paydaşların sürece aktif olarak katılımı ve desteklenmesi gerekmekte. Bu sayede, sürdürülebilir atık yönetimi ve döngüsel ekonomiye geçiş hedeflerine ulaşmak için büyük bir adım atılacak.
Uluslararası perspektif: Başarılı atık yönetimi örnekleri
Dünya genelinde atık yönetimi ve geri dönüşüm konularında birçok başarılı uygulama bulunmakta. Örneğin, İsveç, atıklarını enerjiye dönüştürme konusunda öncü bir rol oynamakta ve neredeyse sıfır atık hedefine ulaşmış durumda. Almanya ise ambalaj atıklarının geri dönüşümünde yüksek oranlara ulaşarak, Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) sistemini etkin bir şekilde uygulamakta. Bu örnekler, Türkiye için de ilham kaynağı olabilir ve yerel seçimlerde atık yönetimi konusuna verilmesi gereken önemin altını çizebilir.
Mete İmer’den Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) üzerine derinlemesine analiz
ÇEVKO Vakfı Genel Sekreteri Mete İmer, Türkiye’deki atık yönetimi politikaları ve uygulamaları üzerine kapsamlı bir değerlendirme sunuyor. İmer, Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) modelinin Türkiye’de geçmişte uygulandığını ancak son yıllarda terk edildiğini belirtiyor. GÜS modeli, aslen bir vergi sistemi olmayıp, atıkların kaynağında toplanması ve geri dönüştürülmesi için üreticilere mali ve fiziksel sorumluluklar yükleyen bir çevre politikası. İmer, 2020 yılından itibaren, ambalaj ve diğer atıklar için ekonomik işletmelerin Hazine ve Maliye Bakanlığı’na Çevre ve Temizlik Fonu (GEKAP) ödemeleri gerektiğini ifade ediyor. Ancak, GÜS modelinin asıl amacının, üretici sorumluluğunu genişleterek atık yönetimini daha sürdürülebilir ve etkin hale getirmek olduğunu vurguluyor.
Mete İmer, GÜS modelinin yeniden değerlendirilmesi ve Türkiye’de atık yönetimi sistemlerinin iyileştirilmesi için kullanılabilecek verimli bir yöntem olduğunu belirtiyor. Bu modelin, atıkların kaynağında toplanması, geri dönüştürülmesi ve çevre kirliliğinin azaltılması konularında kilit bir rol oynayabileceğini ifade ediyor. İmer’e göre, GÜS modelinin başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için denetim, yaptırım, teşvik ve farkındalık çalışmaları gibi destekleyici önlemlerin de hayata geçirilmesi gerekiyor.
Mete İmer’in vurguladığı gibi, GÜS modeli, sadece atık yönetimi ve çevresel sürdürülebilirlik açısından değil, aynı zamanda ekonomik faydalar sağlama potansiyeline de sahiptir. Üreticilerin, ürünlerinin yaşam döngüsü boyunca sorumluluk alması, kaynakların daha verimli kullanımını teşvik eder ve atık miktarının azaltılmasına yardımcı olur. Bu, Türkiye’nin çevresel hedeflerine ulaşmasında önemli bir adım olabilir.
Mete İmer’in bu analizi, yerel seçimler öncesinde, belediyelerin ve yerel yönetimlerin atık yönetimi politikalarını gözden geçirmeleri ve GÜS gibi etkin modelleri uygulamaya alma konusunda daha fazla inisiyatif almaları gerektiğinin altını çiziyor. Sürdürülebilir bir çevre için atık yönetimi, yerel seçimlerde öncelikli konular arasında yer almalı ve bu konuda somut adımlar atılmalı.
Yerel seçimler ve atık yönetimi
Türkiye’de belediyelerin atık yönetimi ve çevresel sürdürülebilirlik konularında aldığı ve alması gereken önlemler, yerel seçimler öncesi daha da önem kazanmaktadır. Belediyeler, atık yönetimi sürecinde merkezi bir role sahip ve bu konuda atacakları adımlar ve yeni çabalar sürdürülebilir bir çevreye katkıda bulunacak.
Kaynağında ayrıştırma ve toplama sistemlerinin geliştirilmesi
Belediyeler, atıkların kaynağında ayrıştırılması ve toplanması için gerekli altyapıyı kurmalıdır. Bu, atıkların daha etkin bir şekilde geri dönüştürülmesini sağlayacak ve çevre kirliliğini önemli ölçüde azaltacaktır.
Halkı Bilinçlendirme ve Eğitim Kampanyaları
Sürdürülebilir atık yönetimi konusunda halkın bilinçlendirilmesi ve eğitilmesi, belediyelerin üzerinde durması gereken bir diğer önemli konudur. Geri dönüşümün önemi, atıkların nasıl ayrıştırılacağı ve sürdürülebilir çevre pratikleri konusunda düzenli kampanyalar ve eğitim programları, toplumun bu sürece katılımını artırabilir.
Geri dönüşüm tesislerine yatırım
Belediyeler, atıkların geri dönüştürülmesi ve ekonomiye yeniden kazandırılması için gerekli olan geri dönüşüm tesislerine yatırım yapmalı. Bu tesisler, sürdürülebilir bir atık yönetimi sistemini destekleyecek ve atık miktarını azaltacak temel unsurlar.
Yeşil alanların ve kamusal alanların sürdürülebilirliğinin artırılması
Belediyeler, kentlerdeki yeşil alanların korunması ve artırılmasına yönelik çabaları da hızlandırmalıdır. Bu, çevresel sürdürülebilirliği desteklemenin yanı sıra, kent sakinlerine daha sağlıklı ve yaşanabilir bir çevre sunacaktır.
Yenilenebilir enerji kullanımının teşvik edilmesi
Belediyeler, kendi operasyonlarında ve kentsel altyapı projelerinde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını teşvik etmeli ve bu konuda örnek oluşturmalıdır. Bu, karbon ayak izinin azaltılmasına yardımcı olacak ve çevre dostu bir kent yönetimi anlayışını destekleyecektir.
Yerel seçimler yaklaşırken, belediye başkan adaylarının çevresel sürdürülebilirlik ve atık yönetimi konularını seçim vaatleri arasında önemli bir yer tutması, bu konulara verdikleri önemi ve bu alanda yapacakları çalışmaları göstermesi açısından kritik öneme sahiptir. Belediyelerin bu konularda atacakları adımlar, hem çevresel hem de sosyal ve ekonomik açıdan Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmasında önemli bir rol oynayacaktır.
ÇEVKO Vakfı ve misyonu
1991 yılında kurulan ÇEVKO Vakfı, Türkiye’de sürdürülebilir bir geri kazanım sisteminin geliştirilmesine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Döngüsel ekonomi ve iklim değişikliği ile mücadele konularında aktif rol alarak, toplumsal farkındalık ve bilinci artırmaya yönelik çalışmalar yapmakta.
Yerel seçimler, Türkiye’nin atık yönetimi ve geri dönüşüm politikalarında yeni bir dönemin başlangıcı olabilir. ÇEVKO Vakfı’nın vurguladığı gibi, etkin atık yönetimi stratejileri, çevresel sürdürülebilirliğin yanı sıra ekonomik faydalar da sağlayabilir. Bu nedenle, yerel yönetimler, üreticiler ve tüketiciler arasındaki iş birliği ve koordinasyon, bu hedeflere ulaşmada hayati öneme sahip.
