Ana Sayfa Öne Çıkanlar Türkiye’nin elektrifikasyonunda binalarda enerji verimliliği neden kilit?

Türkiye’nin elektrifikasyonunda binalarda enerji verimliliği neden kilit?

Yazar

Baha Ata

Eyl 23, 2025 @ 12:03 Değiştirilme tarihi: Eyl 23, 2025 @ 13:18

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın BENVER-2 yarışmasında ödül alan Teknopark İstanbul, Karayolları Genel Müdürlüğü ve Anadolu Üniversitesi örnekleri, Türkiye’nin elektrifikasyon sürecinde binalarda verimliliğin hem ekonomi hem iklim hem de şebeke güvenliği için kritik olduğunu gösteriyor.

Hızlı bakış

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın BENVER-2 yarışmasında üç bina enerji verimliliği uygulamalarıyla ödül aldı.
Binalar Türkiye’nin toplam nihai enerji tüketiminde önemli bir paya sahip ve verimlilik potansiyeli yüksek.
Elektrifikasyon süreciyle birlikte talep tarafında verimlilik şebeke güvenliği ve maliyetler için kritik hale geliyor.
LED dönüşümü, otomasyon, ısıtma-soğutma optimizasyonu ve yalıtım gibi adımlar hızlı geri dönüş sağlıyor.
Enerji verimli binalar ithalat faturasını azaltırken net sıfır ve AB Yeşil Mutabakat hedeflerine uyum sağlıyor.

BENVER-2: Ödüller neyi işaret ediyor?

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen BENVER-2 yarışmasında ödül alan binalar

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın bu yıl ikincisini düzenlediği Binalarda Enerji Verimliliği Proje Yarışması (BENVER-2)’de üç kategori birincisi açıklandı. Teknopark İstanbul (ticari-hizmet), Karayolları Genel Müdürlüğü (kamu) ve Anadolu Üniversitesi (üniversite). Bakanlığın duyurusuna göre 125 bina arasından seçilen bu örneklerde aydınlatma dönüşümü, ısıtma/soğutma optimizasyonu, otomasyon ve yalıtım gibi uygulamalar öne çıktı. Ödüllerin 11. Uluslararası Enerji Verimliliği Forumu’nda verileceği belirtildi (resmi duyuru).

Türkiye’nin elektrifikasyon gündemi: Talep tarafında verimlilik olmadan olmaz

Ulaşım ve ısıtmada elektrifikasyon hızlanırken (elektrikli araç sayısı ve şarj ağı 2025’te belirgin biçimde artıyor), talep tarafında verimlilik; şebeke tepe yüklerini düşürmek, arz güvenliğini güçlendirmek ve yatırımları daha rasyonel kılmak için ön koşul haline geldi (şarj ağı görünümü, 2025).

Binaların enerji denklemindeki ağırlığı: Somut veri ve etkiler

SHURA’nın Türkiye enerji dönüşümü raporları binaların enerji denklemindeki rolünü net biçimde ortaya koyuyor. 2025 değerlendirmesine göre konut, ticaret ve hizmet sektörlerini kapsayan binalarda toplam nihai enerji tüketimi 2023’te 39,2 MTEP düzeyinde gerçekleşti. 2019-2023 döneminde yıllık ortalama artış eğilimi de görüldü. Bu büyüklük, verimlilik potansiyelinin milli ölçekte önemini gösteriyor (SHURA, 2025). Hanehalkı tarafında aydınlatma, ısıtma ve sıcak su gibi kalemlerin tüketimde belirgin payı olduğuna ilişkin TÜİK verileri de tabloyu destekliyor (TÜİK, 2024).

Verimliliğin makro faydaları: İthalat faturası, emisyonlar ve rekabet gücü

Binalarda daha az enerji tüketimi; enerji ithalatı faturasını düşürür, karbon emisyonlarını azaltır ve AB’nin Sınırda Karbon Düzenlemesi (SKDM/CBAM) gibi mekanizmalar karşısında rekabet gücünü artırır. Türkiye’nin 2053 net sıfır hedefiyle de politika uyumu sağlar (ÇŞİİB resmî açıklama, CBAM çerçevesi için bkz. Ticaret Bakanlığı, 2024).

Örneklerden uygulanabilir tecrübeler: Hızlı geri dönüş sağlayan adımlar

Aydınlatma ve otomasyon

LED’e geçiş, gün-ışığı ve varlık sensörleri, zamanlayıcılar ve bina otomasyon sistemleri (BAS) ilk yatırımda düşük-orta maliyetle hızlı tasarruf sağlar (BENVER-2’deki uygulamalar buna işaret ediyor: kaynak).

Isıtma/soğutma ve yalıtım

Kazanın ve chiller’ın verimlilik artırıcı bakımı/modernizasyonu, ısı pompası seçenekleri, ısı geri kazanımı ve doğru yalıtım kombinasyonlarıyla tüketimi anlamlı şekilde düşürmek mümkün.

Davranışsal ve operasyonel dönüşüm

Set nokta optimizasyonu, kapalı alan kullanım planlaması, veriyle izleme ve geri bildirim; yatırım gerektirmeden tasarruf yaratır. Kurum içi farkındalık çalışmaları verimi kalıcı kılar.

Elektrifikasyonla birlikte “yük yönetimi” ve esneklik

EV’ler, ısı pompaları ve veri merkezleri gibi yeni elektrikli yükler artarken, binalarda verimlilik + talep esnekliği (akıllı sayaçlar, dinamik tarifeler, yük kaydırma) kombinasyonu; şebeke tepe talebini düşürür ve yatırımları optimize eder. Bu yaklaşım, yalnızca üretim kapasitesini artırmaya odaklanmayan, talep tarafını da yöneten bir dönüşüm anlamına gelir.

Politika uyumu ve yol haritası: 2025-2030 için odak başlıklar

1) Kamu-özel örneklerin ölçeklenmesi

BENVER-2’de ödül alan projelerin teknik paketlerinin (LED, BAS, HVAC optimizasyonu, yalıtım) tip projelere dönüştürülerek kamu binaları ve kampüslerde yaygınlaştırılması.

2) Ölç-doğrula kültürü

Enerji performans sözleşmeleri (EPC), ölçüm-doğrulama (M&V) ve şeffaf raporlamayla tasarrufun güvence altına alınması.

3) Dijitalleşme

Bina yönetim sistemleri, alt sayaçlar ve analitik panolarla sürekli izleme; anomali tespiti ve kestirimci bakım.

4) Finansman ve teşvik

Yeşil krediler, vergi avantajları ve performansa dayalı ödeme modellerinin yaygınlaştırılması; CBAM/yeşil tedarik zinciri beklentilerine uyum.

5) Davranış ve eğitim

Kullanıcı farkındalığı, enerji şampiyonları ve geri bildirim döngüleriyle kalıcı kültür inşası.

Elektrifikasyonun görünmez kahramanı

BENVER-2’nin işaret ettiği gibi, binalarda verimlilik yalnızca bir ödül konusu değil. Enerji güvenliği, rekabet gücü ve iklim hedefleri için elektrifikasyonun görünmez kahramanı. Türkiye’nin 2053 net sıfır hedefi ve AB pazarındaki rekabeti düşünüldüğünde, binalarda sistematik verimlilik hamlesi ulusal ölçekte bir strateji olarak ele alınmalı.