Borsa İstanbul’da (BİST) yenilenebilir enerji portföyünün önemli bölümü hidroelektrik santrallerinden (HES) oluşan 12 şirketin hisseleri işlem görüyor. Borsada enerjisini sudan alan yeşil hisseleri yakından tanıyalım.
Hidroelektrik santralleri ister rezervuarlı olsun ister akarsular üzerinde inşa edilen nehir tipi santraller olsun, yenilenebilir kaynaklar arasında değerlendiriliyor. Hidroelektrik enerji esas olarak, suyun potansiyel enerjisinin, barajlar veya suyun doğal akışı gibi yöntemlerle kinetik enerjiye dönüştürülerek elektrik enerjisi elde edilmesidir. Bu yöntem, suyun doğal döngüsüne dayandığı için yenilenebilir bir enerji kaynağıdır. Yani su, tekrar eden yağışlar ve akışlarla sürekli olarak yenilenir, bu da hidroelektrik enerji üretimini sürdürülebilir kılıyor.
Hidroelektrik enerji, sürdürülebilir gelir açısından önemli bir role sahip. Bir kere kurulduktan sonra, hidroelektrik santralleri düşük işletme maliyetleriyle uzun ömürlü bir şekilde çalışabilir. Ayrıca, hidroelektrik projelerinin çoğu, su kaynağının yönetimi, tarımsal sulama ve sel kontrolü gibi ek faydalar sağlayarak bölgeye katkıda bulunabilir.
Türkiye hidroelektrikte 32 GW kurulu gücüyle dünyada 9’uncu sırada
Dünyada hidroelektrik kurulu kapasitesinde 415 bin MW ile Çin ilk sırada gelirken, Brezilya 110 bin MW ile ikinci ve ABD 102 bin MW ile üçüncü sırada yer alıyor. Dünyada hidroelektrik kurulu gücü 2022 yılında önceki yıla göre 34 bin MW artarak 1 milyon 397 bin MW’ye ulaştı. Yeni eklenen kapasitenin 10 bin 500 MW kısmı pompaj depolamalı hidroelektrik santrallerden, kalan 23 bin 500 MW bölümü ise barajlı hidroelektrik santrallerinden oluştu.
Türkiye, hidroelektrik potansiyeli bakımından oldukça zengin bir ülke. Coğrafi yapısı ve zengin su kaynakları, hidroelektrik enerji üretimi için büyük potansiyele sahip. Nitekim Uluslararası Hidroelektrik Derneği (IHA) “2023 Dünya Hidroelektrik Raporu verilerine göre, hidroelektrik enerjisinde küresel kurulu güç sıralamasında Türkiye 32 GW ile dünyada 9’uncu ve Avrupa’da 2’inci sırada yer alıyor. Türkiye 2022 yılında 558 MW yeni hidroelektrik kapasitesi devreye aldı.
Hidroelektrik santraller YEKDEM’den faydalanabiliyor
Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması’nda (YEKDEM) geçtiğimiz mayıs ayında yapılan değişiklikle 1 Temmuz 2021’den 2030 yılının sonuna kadar devreye girecek yenilenebilir enerji kaynaklarına verilecek destekler yeniden belirlendi.
Yeni YEKDEM düzenlemesine göre, uygulama fiyatında Türk Lirası geçerli ancak ödemelere taban ve tavan fiyat ilkelerine dayalı ABD Dolarına endeksli aylık olarak güncellenecek eskalasyon işlemi sözkonusu.
Diğer yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı projelere göre yatırım maliyetleri daha yüksek olan pompaj depolamalı hidroelektrik santral projeleri için uygulanacak alım süreleri 15 yıl, yerli katkı fiyat uygulama süresi ise 10 yıl.
Bu projelere uygulanacak destek ödemeleri kilovat saat başına 202,00 TL Kuruş. Alım fiyatlarında da taban fiyat 9,45 ABD Doları-sent/kWh, tavan fiyat ise 11,55 ABD Doları-sent/kWh. Yerli katkı destek fiyatı ise yine pompaj depolamalı tesisler için ise kWh başına 28,80 TL Kuruş.
Yeşil Haber ekibi sizler için Borsa İstanbul’da (BİST) işlem gören ve portföylerinin büyük bir bölümü hidroelektrik santrallerinden (HES) oluşan şirketleri analiz etti ve alfabetik olarak aşağıda yer alan listeyi hazırladı. Borsa İstanbul Hidroelektrik Enerjisi üretici şirketlerini mercek altına aldık.
Akenerji (AKENR)
Akkök Holding ve Çek enerji şirketi ČEZ ortaklığı olan Akenerji’nin hidroelektrik portföyünde Adıyaman, Adana, Erzincan ve Bursa illerinde yer alan Bulam HES, Burç HES, Feke I HES, Feke II HES, Gökkaya HES, Himmetli HES ve Uluabat HES olmak üzere 7 adet hidroelektrik enerji santrali faaliyet gösteriyor. Toplam kurulu gücü yaklaşık 289 MW olan santrallerin yıllık toplam elektrik tüketimi ise yaklaşık 1000 GWh ( 1 milyar kilovatsaat).
Ayrıca yatırım aşamasında olan 198 MW kurulu gücündeki Kemah HES’in tamamlandığında yılda ortalama 560 GWh elektrik üretmesi bekleniyor.
Akfen Yenilenebilir (AKFYE)
Akfen Holding tarafından 2007 yılında kurulan yüzde 100 yenilenebilir enerji üretim şirketi Akfen Yenilenebilir Enerji’nin hidroelektrik portföyünde Türkiye’nin farklı bölgelerinde faaliyet gösteren 12 adet hidroelektrik santrali bulunuyor. Toplam 228,8 MW kurulu güce sahip santraller yılda ortalama 895 GWh elektrik üretimi yapıyor.
Sakarya, Kızılırmak ve Çoruh nehirleri gibi coşkun nehirler üzerinde ya da kollarında kurulmuş olan HES’ler mevsimsel değişikliklere karşı dengeli bir üretim imkanı sunuyor.
Aksu Enerji (AKSUE)
Aksu Enerji 21 Kasım 1985 yılında 30 kurucu ortak tarafından kuruldu. Borsaya açılan ilk Yap-İşlet-Devret (YİD) modelli hidroelektrik santralidir. Şirketin tamamı halka açık olup sermaye payı yüzde 10’u geçen ortağı bulunmuyor.
Bünyesinde 104,3 MW kapasiteli Eşen I ve II hidroelektrik santralleri bulunan Göltaş Enerji Elektrik Üretim A.Ş’ye yüzde 16,74 oranında iştirak sahibi olan Aksu Elektrik bu ortaklık dolayısıyla 26,32 MW HES kapasitesine sahip.
Aydem Yenilenebilir (AYDEM)
Aydem Enerji’nin, yenilenebilir enerji üretimi alanında faaliyet gösteren şirketi Aydem Yenilenebilir Enerji’nin
hidroelektrik porföyünde Düzce, Tokat, Sivas, Giresun, Adana, Aydın, Denizli ve Muğla illerinde faaliyet gösteren 14 adet HES bulunuyor. HES’lerin toplam kurulu gücü ise yaklaşık 852 MW seviyesinde.
Ayen Enerji (AYEN)
Aydıner İnşaat bünyesindeki Ayen Enerji’nin hidroelektrik portföyü 168 MW yurt içi, 150 MW yurt dışı olmak üzere toplam 318 MW kurulu güçten oluşuyor. Yurt içinde Kızılırmak nehri üzerinde 100 MW kapasiteli Yamula HES ve Gümüşhane sınırları içindeki 68,9 MW kapasiteli Büyükdüz HES bulunuyor. Yurt dışında ise Arnavutluk’ta her biri 74,6 MW olan Fangut HES ve Peshqeshit HES’in yanı sıra 1,11 MW kapasiteli Fangut Baraji Cansuyu Santrali bulunuyor.
Enerjisa (ENJSA)
Sabancı Holding ve Alman E.ON şirketinin ortaklığı olan Enerjisa bünyesindeki Enerjisa Üretim Türkiye’nin öncü ve lider özel sektör üreticisi. Yaklaşık 3 bin 727 MW kurulu gücünün yüzde 37’sini hidroelektrik santraller oluşturuyor.
Enerjisa Üretim’in hidroelektik portföyünde Adana, Kahramanmaraş, Artvin ve Trabzon’da işletmede olan 1.350 MW kurulu gücünde toplam 12 adet hidroelektrik santrali bulunuyor.
Hun Yenilenebilir Enerji (HUNER)
Koray Holding bünyesindeki Hun Yenilenebilir Enerji’nin hidroelektrik portföyü Erzurum’un Tortum nehri üzerinde kurulu bulunan 12,10 MW kapasiteli Büyükbahçe HES ve 14 MW kapasiteli Bağbaşı HES’den oluşuyor.
Margün Enerji Üretim (MAGEN)
Naturel Holding iştiraki olan Margün Enerji’nin hidroelektrik portföyünde 4 adet HES bulunuyor. Akçay HES (31,98 MW), Eğlence I HES (44,55 MW), Çaygören HES (4,60 MW) ve Eğlence II HES’in (28 MW) toplam kurulu gücü ise yaklaşık 109 MW seviyesinde.
Naturel Yenilenebilir Enerji (NATEN)
Naturel Holding iştiraki olan Naturel Yenilenebilir Enerji’nin de hidroelektrik portföyünde 4 adet HES bulunuyor. Akçay HES (31,98 MW), Eğlence I HES (44,55 MW), Çaygören HES (4,60 MW) ve Eğlence II HES’in (28 MW) toplam kurulu gücü ise yaklaşık 109 MW seviyesinde.
Naturel Holding, hidrolik, rüzgar ve jeotermalden oluşan toplam 189 MW kurulu güce sahip Enda Enerji Holding A.Ş’nin yüzde 30 hissesini satın alıp yeni yatırımlarla portföyünü geliştirdi.
Pamel Yenilenebilir (PAMEL)
Pamukova Elektrik iştiraki olan Pamel Yenilenebilir Elektrik 2007’de kuruldu. Pamel Yenilenebilir Elektrik’in bünyesinde, Adıyaman’da yer alan 6,946 MW ve Erzurum’da yer alan 7,49 MW kurulu güce sahip 2 adet hidroelektrik santrali bulunuyor.
Zedur Enerji (ZEDUR)
Zedur Enerji, Zekai Dursun tarafından grubun öz tüketim ihtiyacı için 2012 yılında kuruldu. Şirketin hidroelektrik portföyünde Isparta’da faaliyet gösteren 4 MW kurulu güce sahip Çukurçay Narlı HES bulunuyor.
Zorlu Enerji (ZOREN)
Zorlu Holding iştiraki Zorlu Enerji bünyesinde yer alan Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş’nin hidroelektrik portföyünde özelleştirme sonucu 30 yıllığına işletme hakkını kazandığı 7 adet HES bulunuyor.
Tokat’ta bulunan Ataköy HES, Kars’ta bulunan Çıldır HES, Tunceli’de bulunan Mercan HES, Erzurum’da bulunan Kuzgun HES, Eskişehir’de bulunan Beyköy HES, Rize’de bulunan İkizdere HES ve Erzincan’da bulunan Tercan HES’den oluşan hidroelektrik kurulu gücü yaklaşık 119 MW seviyesinde.
Ayrıca Denizli, Dalaman çayı üzerinde inşa edilecek 124 MW’lık Sami Soydam Hidroelektrik Santrali projesine ilişkin yatırım öncesi çalışmaları devam ediyor.
