Ana Sayfa Elektrikli Araçlar Park halindeki araçlar kenti ısıtıyor mu? Siyah beyaz renk farkı ve ısı...

Park halindeki araçlar kenti ısıtıyor mu? Siyah beyaz renk farkı ve ısı adası etkisi

Yazar

Eyl 3, 2025 @ 22:51 Değiştirilme tarihi: Eyl 3, 2025 @ 23:43

Elsevier’in hakemli dergisinde yayımlanan yeni çalışma, park halindeki araçların yüzey albedosunu* değiştirerek gündüz saatlerinde yerel ısınmayı artırabildiğini, koyu renk araçların çevresindeki havayı belirgin biçimde daha fazla ısıttığını gösteriyor.

Park halindeki araçların ihmal edilen ısı etkisi ve çalışma kapsamı

Çalışma, kentsel ısı adasının (UHI) nedenleri içinde çoğunlukla göz ardı edilen bir öğe olan park halindeki araçların, yol yüzeylerinin radyatif ve termal özelliklerini nasıl değiştirdiğini inceliyor. Araç malzemelerinin (ince metal yüzeyler, cam, boya) hızlı ısınma/soğuma davranışı ve albedo farklılıkları, özellikle yoğun ve yol kaplaması yüksek bölgelerde gündüz ısınmasını artırabiliyor.

Siyah ve beyaz araç karşılaştırması: Yakın hava sıcaklığında artış

Lizbon’da asfalt bir otoparkta aynı koşullarda park edilmiş siyah ve beyaz iki aracın çevresinde yapılan ölçümlerde, siyah aracın tavanı üzerinde (yaklaşık 20 cm) referans noktaya göre +3,39–3,79 °C sıcaklık farkı saptandı; beyaz araçta aynı noktadaki fark genellikle daha düşüktü veya negatife yakındı. Bu bulgu, araç renginin yakın çevredeki hava sıcaklığını anlamlı biçimde etkileyebildiğini doğruluyor.

Şehir ölçeğinde albedo değişimi ve yoğun parkın etkisi

Gün içinde araçların kent merkezinde yoğunlaşması, yol yüzeyinin önemli bir bölümünün araç kaplamasıyla örtülmesine yol açıyor. Lizbon analizinde, yol yüzeyinin en az %10’unun araçlarla kaplandığı hücrelerin toplamda 2,28 km²’lik bir alanı temsil ettiği gösteriliyor. Tüm araçların açık renkte (ör. α≈0,8) olması halinde bu bölgelerde yolun etkin yansıtıcılığının α=0,2’den α≈0,28–0,39 aralığına yükselebileceği, koyu renk araçlarda bunun tersine düşebileceği hesaplanıyor.

Isı yönetimi için renk, gölgeleme ve malzeme temelli politika önerileri

Yazarlar, ısıya duyarlı bölgelerde renk-temelli park kısıtları veya teşvikleri, açık renk/yüksek yansıtıcılı kaplamaların özendirilmesi ve açık otoparklarda gölgeleme yapıları gibi çözümleri tartışıyor. İlave olarak yüksek yansıtıcılı kaplama, ağaçlandırma ve yeşil altyapı (çatı/cephe yeşillendirme, serin koridorlar) gibi önlemler öneriliyor.

Elektrikli araçlar ve ısıl tasarım fırsatı

Elektrikli araçlar egzoz ısısı üretimini azaltırken, gövde yüzeyleri bakımından geleneksel araçlarla benzer radyatif/termal özelliklere sahip. Bu nedenle yüksek albedolu, düşük emisyonlu boya/kaplamaların standartlaşması tasarım aşamasında etkili bir ısı azaltım stratejisi olarak öne çıkıyor.

Çalışmanın sınırları ve araştırma ihtiyacı

Saha ölçümleri kısa bir zaman penceresinde ve belirli ışınım/ rüzgâr koşullarında yapıldı; trafik verileri (TomTom) ise araç rengi ve malzeme niteliklerini içermiyor. Bu nedenle mevcut sentez gösterimsel olup saatlik/mevsimlik sürekli projeksiyon iddiasında değil; yazarlar, dinamik trafik ve yüksek çözünürlüklü termal verilerin entegre edilmesiyle zamansal modellerin geliştirilmesini öneriyor.

Sizce şehirlerde ısı adası etkisini azaltmak için araç rengi veya park politikaları nasıl kullanılmalı? Görüşlerinizi yorumlarda paylaşın.

Kaynak ve krediler

Matias, M., Mills, G., Silva, T., Girotti, C., Lopes, A. (2025). The underestimated impact of parked cars in urban warming. City and Environment Interactions, 28, 100232. DOI: 10.1016/j.cacint.2025.100232. Tam metin (ScienceDirect): Makale sayfası. Yayıncı: Elsevier. Lisans: CC BY-NC-ND 4.0

*Dipnot: Albedo nedir?

Albedo (yansıtırlık), bir yüzeyin gelen güneş ışınımını hangi oranda yansıttığını ifade eden, 0 ile 1 arasında değişen boyutsuz bir katsayıdır. 0 siyah yüzey gibi neredeyse tüm ışınımın emildiğini, 1 ise beyaz yüzey gibi neredeyse tümünün yansıtıldığını gösterir. Örneğin çalışmada araç boyalarında yaklaşık α≈0,05–0,10 (siyah) ile α≈0,75–0,85 (beyaz) aralığı verilmekte.