Ana Sayfa Etkinlikler IICEC panelinde enerji dönüşümünün şifreleri: Riskler fırsatlar ve Türkiye stratejisi

IICEC panelinde enerji dönüşümünün şifreleri: Riskler fırsatlar ve Türkiye stratejisi

Yazar

Nis 13, 2025 @ 17:37 Değiştirilme tarihi: Nis 13, 2025 @ 19:16

IICEC’in 18. konferansında Bakan Bayraktar ve IEA Başkanı Birol, Kıvanç Zaimler moderatörlüğünde İstanbul’da enerji dönüşümünün ekonomik/politik iticilerini, verimlilik, yerli üretim ve küresel riskleri ele aldı.

Enerji dönüşümünde yeni dönem: Küresel ve ulusal perspektifler

Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi’nin (IICEC) 11 Nisan 2025 tarihinde Sakıp Sabancı Müzesi The Seed‘de düzenlediği 18. Konferansı, enerji dünyasının kilit isimlerini bir araya getirdi. Konferansın açılış oturumu ve “Türkiye Enerji Verimliliği Görünümü 2025” raporunun detaylarına bu haberimizden ulaşabilirsiniz. Rapor lansmanının ardından gerçekleşen özel panelde ise enerji sektörünün bugünü ve geleceği masaya yatırıldı.

IICEC Yönetim Kurulu Üyesi Kıvanç Zaimler’in moderatörlüğünde gerçekleşen panele, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dr. Alparslan Bayraktar ve Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Dr. Fatih Birol katıldı. Zaimler, panelin açılışında enerjinin artık sadece dönüşmediğini, aynı zamanda “yeniden tasarlandığı ve tanımlandığı bir döneme” girildiğini belirterek, konuşmacıların bu süreçteki küresel ve ulusal vizyonlarını paylaşmalarını istedi.

Panel öncesinde kısaca IICEC’in enerji verimliliği raporuna değinen Bakan Bayraktar, çalışmanın bulgularının ve önerilerinin Türkiye’nin ulusal enerji stratejisi ve Eylem Planı hedefleriyle örtüştüğünü belirtti. Enerji verimliliğinin, Türkiye’nin enerji dönüşümündeki “sıfırıncı önceliği” olduğunu vurgulayan Bakan, “Kapsamlı bir enerji dönüşümü programıyla hareket ediyoruz. Enerji verimliliği, yenilenebilir enerji, yerli petrol ve doğalgaz üretimimiz, nükleer, kritik madenler ve bunları destekleyecek altyapı bu programın parçaları” dedi.

Küresel enerji görünümü: IEA Başkanı Dr. Fatih Birol’dan tespitler

IEA Başkanı Dr. Fatih Birol, küresel enerji dinamiklerine ilişkin çarpıcı değerlendirmelerde bulundu. Enerji dönüşümünün temel itici gücünün artık ekonomi ve sanayi politikaları ile rekabetçilik olduğunu söyledi. “2024’te dünyada yeni kurulan santrallerin %85’i yenilenebilir enerji kaynaklıydı, satılan her dört araçtan biri elektrikliydi” diyerek dönüşümün hızına işaret etti.

Enerji verimliliğinin küresel önemine rağmen yeterli ilerlemenin sağlanamadığını belirten Birol, “COP28’de enerji verimliliği hızının iki katına (%4 yıllık iyileşme) çıkarılması hedeflendi, ancak son iki yılda bu oran sadece %1 civarında kaldı. Dünya enerji verimliliği konusunda sınıfta kaldı” eleştirisini yaptı. Birol, ülkelerin verimlilikle ilgili kanunlar çıkardığını ancak uygulama, takip ve denetim mekanizmalarının eksik kaldığını ifade etti.

Fosil yakıt piyasaları hakkında da konuşan Dr. Birol, petrol talebindeki büyümenin yavaşladığını ve doğal gaz piyasalarının alıcı lehine geliştiğini ifade ederek, “Hem petrol hem doğal gaz fiyatlarında yumuşak bir dönem göreceğiz. Bu, Türkiye gibi enerji ithal eden ülkeler için bir fırsat penceresi sunuyor” dedi.

Nükleer enerjide ise küresel bir canlanma olduğunu, 2025 yılında dünya nükleer elektrik üretiminin tarihi bir zirve yapacağını öngördüğünü söyledi. Japonya gibi ülkelerin bile nükleere geri döndüğünü belirten Birol, Türkiye’nin birden fazla santral hedefinin elektrik arz güvenliği için doğru bir adım olduğunu dile getirdi.

Yapay zeka enerji denklemini nasıl değiştiriyor?

Yapay zekanın (AI) enerji sektörü üzerindeki ikili etkisine dikkat çeken Dr. Birol, AI’nın trilyon dolarlık bir endüstriye dönüştüğünü ve veri merkezleri aracılığıyla ciddi bir elektrik talebi yarattığını belirtti. “Bir veri merkezi 100.000 hanenin tükettiği kadar elektrik tüketebiliyor” örneğini verdi. Ancak AI’nın aynı zamanda enerji sistemlerini optimize etme potansiyeli taşıdığını da ekledi: “Yapay zeka, şebekelerin kullanımını daha verimli hale getirerek şebeke yatırım ihtiyacını azaltabilir. Batarya teknolojilerinin gelişimini hızlandırabilir”.

Kritik mineraller yarışı ve tedarik zinciri güvenliği

Dr. Birol, enerji dönüşümünün yeni bir bağımlılık alanı yarattığını belirterek kritik minerallere dikkat çekti. Bakır, lityum, kobalt gibi madenlere talebin patladığını ve bu alanda küresel bir “hücum” yaşandığını söyledi. Bu madenlerin işlenmesinde Çin’in %80’leri aşan hakimiyetine ve yeni madenlerin devreye girmesinin 17 yıl gibi uzun süreler alabildiğine işaret ederek tedarik zinciri risklerini vurguladı.

Türkiye’nin bütüncül enerji stratejisi: Bakan Bayraktar’dan detaylar

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dr. Alparslan Bayraktar, Türkiye’nin enerji politikasının tutarlı ve bütüncül bir yaklaşımla yürütüldüğünü belirtti. Temel hedefleri arz güvenliğini sağlamak, dışa bağımlılığı azaltmak ve 2053 net sıfır hedefine rekabetçi bir şekilde ulaşmak olarak sıraladı. Türkiye’nin bu hedeflere ulaşmak için tüm enerji kaynaklarını ve teknolojilerini değerlendirdiğini ifade etti.

Yerli petrol ve doğalgazda yeni hedefler: Sakarya ve Gabar etkisi

Bakan Bayraktar, 2016’dan sonra yerli arama ve üretime odaklanan stratejinin meyvelerini verdiğini söyledi. Karadeniz’de Sakarya Gaz Sahası’nın keşfi ve hızla üretime alınmasının altını çizdi: “Bugün Sakarya’dan günlük 7 milyon metreküp gaz üretiyoruz, Nisan sonunda 9,5 milyon metreküpe çıkacak. Önümüzdeki yıl yıllık 7,5 milyar metreküp seviyesine ulaşacağız”. Karada ise Gabar’daki keşifle petrol üretiminin rekor kırdığını belirtti: “İki yıl önce Türkiye’nin toplam üretimi 36 bin varil/gündü. Bugün sadece Gabar 80 bin varil/gün üretiyor”. Diyarbakır’da ankonvansiyonel kaynaklar için yeni bir ortaklık kurulduğunu ve TPAO’nun yurt dışında da aktif olduğunu ekledi.

Nükleer enerjide iddialı adımlar ve SMR planları

Nükleer enerjinin stratejideki yerine değinen Bakan Bayraktar, Akkuyu NGS’nin ilk reaktörünün tamamlanma aşamasında olduğunu belirtti. Türkiye’nin toplam 20.000 MW nükleer kurulu güç hedeflediğini, bu kapsamda Sinop ve Trakya’da yeni büyük santraller ile en az 5.000 MW’lık Küçük Modüler Reaktör (SMR) kurma planları olduğunu açıkladı. Hem büyük santraller hem de SMR’lar için farklı ülkeler ve şirketlerle görüşmelerin devam ettiğini söyledi. Özel sektörün de SMR konusuna ilgili olduğunu ekledi.

Enerji politikalarında istikrar ve uygulama kritik önemde

Panelde, enerji politikalarında öngörülebilirliğin, istikrarın ve etkin uygulamanın önemi sıkça vurgulandı. Bakan Bayraktar, küresel enerji yönetiminde son dönemde yaşanan “dur-kalk” politikalarının yatırımcılar için belirsizlik yarattığını, Türkiye’nin ise kapsamlı ve uzun soluklu bir politikayla ilerlediğini belirtti. Dr. Birol da enerji verimliliği gibi alanlarda mevzuat çıkarmanın yeterli olmadığını, asıl zorluğun uygulama, takip ve denetimde yattığını ifade etti.

Enerji fiyatları sübvansiyonlar ve adil geçiş dengesi

Bakan Bayraktar, enerji fiyatlarındaki sübvansiyonlara değinerek, konutlarda elektrik ve gaz maliyetlerinin önemli bir kısmının halen devlet tarafından karşılandığını (%50-60 civarı) söyledi. Ancak bu durumun sürdürülebilir olmadığını ve sosyal adalet açısından da tartışmalı olduğunu belirterek, desteklerin ihtiyaç sahibi gruplara doğrudan ve daha hedefli yapılması yönünde bir çalışma yürüttüklerini açıkladı. Bu sürecin enflasyonist baskılar da göz önünde bulundurularak dikkatle yönetildiğini vurguladı.

Yatırım ortamı ve izin süreçlerinde beklenen reformlar

Yatırımların enerji dönüşümü için hayati önem taşıdığını belirten Bakan Bayraktar, artan küresel finansman maliyetleri ortamında Türkiye’ye yatırım çekmenin önceliklerinden olduğunu söyledi. Bu kapsamda, yenilenebilir enerji ve madencilik projelerindeki izin süreçlerini ciddi ölçüde hızlandıracak ve kolaylaştıracak bir reform paketinin hazırlandığını ve Mayıs ayında Meclis’e sunulmasının beklendiğini duyurdu. Bakan, bu reformun hem madencilikte hem de güneş ve rüzgar enerjisi hedeflerine ulaşmada büyük bir ivme yaratacağına inandığını belirtti.

Belirsizlikler çağında ileriye bakış

IICEC paneli, enerji dünyasının karşı karşıya olduğu karmaşık tabloyu ve Türkiye’nin bu tablodaki stratejik konumunu net bir şekilde ortaya koydu. Küresel belirsizlikler, jeopolitik riskler ve teknolojik yarış hız kesmeden devam ederken; enerji verimliliğinin maksimize edilmesi, yerli kaynak potansiyelinin (yenilenebilir, hidrokarbon, nükleer, madenler) tam olarak harekete geçirilmesi, teknolojik yeniliklerin (AI, SMR vb.) entegrasyonu ve sağlam bir yatırım ortamının oluşturulması, Türkiye’nin enerji hedeflerine ulaşmasında belirleyici faktörler olacak. Panelin ortak mesajı; istikrarlı politikalar, etkin uygulama ve güçlü iş birliklerinin bu zorlu ancak fırsatlarla dolu yolda başarı için vazgeçilmez olduğuydu.

Not: Bu haber, IICEC’in 18. Konferansı’nda düzenlenen özel panelin tamamının ses dökümüne dayanmakta. Döküm, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dr. Alparslan Bayraktar ile IEA Başkanı Dr. Fatih Birol’un konuşmalarını kapsamakta. (Panel moderatörü: Kıvanç Zaimler)