Ana Sayfa Öne Çıkanlar AB’nin 2040 iklim hedefi oylaması neden iptal edildi ve bu durum ne...

AB’nin 2040 iklim hedefi oylaması neden iptal edildi ve bu durum ne anlama geliyor?

Yazar

Eyl 15, 2025 @ 17:34 Değiştirilme tarihi: Eyl 15, 2025 @ 18:11

Avrupa Birliği’nde 2040 için önerilen “1990’a göre %90 net emisyon azaltımı” hedefinin onayı, üye ülkeler arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle 12 Eylül 2025’te elçiler (Coreper) düzeyinde gündemden çekilerek iptal edildi ve dosya liderler düzeyine taşındı.

Bu gecikme, AB’nin 18 Eylül 2025’te Brüksel’de yapılacak Çevre Konseyi toplantısında beklenen ilerlemeyi durdurdu ve COP30 öncesi güvenilirliği sınava sokuyor.

Ne oldu: 2040 hedefi oylaması 12 Eylül 2025’te iptal edilerek liderler düzeyine taşındı; 18 Eylül 2025, Brüksel gündemi boşaldı

AB ülkeleri, 2040 iklim hedefini (1990’a kıyasla %90 net azaltım) onaylamak üzere 18 Eylül 2025’te Brüksel’de çevre bakanları toplantısında karar almayı planlıyordu. Ancak 12 Eylül 2025’te AB büyükelçileri, oylamayı rafa kaldırıp konuyu ulusal liderlerin (Avrupa Konseyi) gündemine taşıdı. Böylece bakanlar düzeyindeki onay penceresi kapandı ve siyasi çözüm bir sonraki liderler toplantısına bırakıldı. Ayrıntılar için bkz. Reuters, 12 Eylül 2025; Konsey takvimi için bkz. AB Konseyi – Çevre Konseyi, 18 Eylül 2025 (Brüksel) ve Konsey “Forward Look”, 12 Eylül 2025. Bu erteleme, AB’nin BM’ye güncellenmiş katkı takvimi ve COP30 öncesi süreci açısından risk oluşturuyor, ayrıca diplomatik değerlendirmeler için bkz. Euronews, 12 Eylül 2025 ve arka plan için Reuters, 9 Eylül 2025.

Kim, neyi istiyor: Destekleyenler, karşı çıkanlar ve gri alanlar

Destekleyenler
Danimarka, İspanya, Hollanda gibi ülkeler hedefin iddialı tutulmasını savunuyor. Reuters’a göre Almanya prensipte hedefi desteklerken, nihai siyasi anlaşmanın liderler arasında şekillenmesini tercih ediyor.

Karşı çıkanlar / çekinceli olanlar
Fransa, İtalya ve bazı Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri, sanayinin rekabet gücü, istihdam ve maliyet etkileri konusunda daha güçlü güvence talep ediyor. Fransa’nın müzakerelerde nükleer dahil temiz yatırımların korunması ve esneklik araçlarına alan açılması yönünde kartları elinde tuttuğu belirtiliyor.

Çekişmenin odağı: Hedefin uluslararası karbon kredileri ile ne ölçüde desteklenebileceği. Komisyon, 2036’dan itibaren en fazla %3’e kadar offset kullanımına kapı aralayan bir taslak sunmuştu. Bu oran ve yöntemi bazı ülkeler fazla bulurken, bazıları sanayi üzerindeki yükü hafifletecek araç olarak görüyor.

Ne zaman ve nerede: Takvim, süreç ve kurumsal bağlam

Komisyon, 2 Temmuz 2025’te Avrupa İklim Yasası’nda değişiklik önerisiyle 2040 için %90 net azaltım hedefini resmen sundu. Süreç Konsey (üye ülkeler) ve Parlamento arasında müzakere edilerek bağlayıcı hale getirilecekti. Son haftada Konsey ayağında beklenen oylama Brüksel’de elçiler toplantısında gündemden çekildi ve liderler düzeyine devredildi.

Neden: Hedefin içeriği, bilimsel dayanak ve tartışma başlıkları

Hedefin içeriği
2040’ta 1990’a göre %90 net azaltım; 2050 iklim nötrlüğüne giden yolun orta durağı. Komisyonun etki analizi; doğal yutaklar (LULUCF), BioCCS/DACCS gibi çıkarımlar ve sınırlı offset kullanımını değerlendiriyor.

Bilimsel dayanak
Avrupa İklim Danışma Kurulu, 1990’a göre %90–95 aralığında içsel (domestic) net azaltım önermişti. Offsetlere aşırı yaslanmanın dönüşümü erteleyeceğini vurgulamıştı.

Tartışma başlıkları
Sanayi rekabetçiliği, adil geçiş finansmanı, enerji karışımında nükleer ve yenilenebilirlerin rolü, offset sınırları, politika uyumu ve 2030 yol haritasıyla tutarlılık.

AB’nin nerede durduğu: Öneri, eleştiriler ve küresel takvimle çakışma

Komisyonun 2040 önerisi, bilimsel aralığın alt bandı olan %90’a yaslanıyor; bazı gözlemciler bunu “minimum müşterek” olarak görüyor ve 2030 hedefiyle uyum açığına dikkat çekiyor. Gecikme, AB’nin Paris Anlaşması kapsamındaki yeni hedefini COP30 öncesinde iletme güvenilirliğini de zedeliyor.

Firecarrier bakışı: Güvenilirlik, rekabet ve geçişin mimarisi

Güvenilirlik testi
Oylamanın iptali, AB’nin “iklim liderliği” anlatısını test ediyor. Liderler düzeyinde uzlaşı sağlanamazsa, küresel siyasette yönlendirici konum zayıflayabilir.

Rekabet-gerilim dengesi
Sanayiyi koruma motivasyonu anlaşılır; ancak offsete aşırı alan açmak, yerli azaltım ve teknoloji yatırımlarını geciktirir. Kalıcı çözüm; enerji verimliliği, yenilenebilir hızlanması, şebeke ve depolama, temiz üretim (yeşil hidrojen, elektrifikasyon, ısı pompaları), ve adil geçiş fonlarının ölçeklendirilmesinden geçiyor.

Türkiye ve bölge için okuma
AB’nin 2040 patikasındaki her adım, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizmasının (CBAM) kalibrasyonu, tedarik zinciri standartları ve finansman koşulları üzerinden Türkiye’deki ihracatçı sektörleri etkiler. Belirsizlik, yeşil yatırım kararlarında bekleme davranışını artırabilir; net ve güvenilir bir AB patikası ise yeşil finans ve teknoloji yatırımları için ivme yaratır.

Gelecek adımlar: Olası uzlaşı mimarisi ve kritik dönemeçler

Liderler düzeyinde politika paketi

Sanayi rekabetçiliği için hedefe eşlik eden bir paket (yenilik fonları, CBAM gelirlerinin adil geçişe yönlendirilmesi, temiz yatırımlar için hızlandırılmış izin süreçleri) uzlaşıyı kolaylaştırabilir.

Offset sınırının netleşmesi

Uluslararası kredilerin üst sınırı ve kullanım koşulları netleştikçe, “içsel azaltımın” asıl yükü taşıdığı çerçeve güven tazeleyebilir.

COP30 takvimi ve mesajı

AB, COP30 öncesi inandırıcı bir orta vade patika ve uyumlu politika seti sunabilirse, küresel yatırımcı ve tedarik zincirlerine güçlü bir sinyal gönderebilir.