Trump’tan küresel ticarete tarife darbesi: Yeşil ekonomi ve Türkiye nasıl etkilenecek?

ABD Başkanı Donald Trump’ın 2 Nisan 2025’te duyurduğu kapsamlı yeni gümrük tarifeleri küresel piyasaları sarstı. Bu analiz, kararın yeşil ekonomi, yenilenebilir enerji, EV’ler, teknoloji altyapısı ve Türkiye üzerindeki olası etkilerini inceliyor.

Yeni tarife dalgası: Kapsam, oranlar ve küresel tepkiler

Trump yönetiminin duyurduğu paket, küresel ticaret sistemine yönelik son yılların en sert müdahalelerinden biri olarak görülüyor. Tüm ithalata getirilen %10’luk genel verginin yanı sıra, başta Çin (%50 üzeri), Avrupa Birliği (%20+) ve Japonya (%24+) olmak üzere birçok ülkeye yönelik çok daha yüksek “karşılık tarifeleri” öngörülüyor. Kanada ve Meksika gibi ülkelere ise (mevcut yüksek tarifeler nedeniyle) şimdilik yeni ek vergi getirilmediği belirtildi.

Temel tarife oranları (Nisan 2025 itibarıyla)

Not: Genel oranlardır, ürüne ve ülkeye özel durumlara göre farklılık gösterebilir. Kaynak: Reuters, NPR.

Trump bu adımı ABD’ye yönelik “adil olmayan” ticaret uygulamalarına bir misilleme olarak savunurken, uluslararası toplumdan sert tepkiler geldi. AB Komisyonu Başkanı von der Leyen “vahim sonuçlar” uyarısı yaptı, Çin ve AB misilleme hazırlığında olduklarını (muhtemel hedefler arasında ABD tarım ürünleri, teknoloji veya sanayi malları olabilir) açıkladılar.

Yeşil ekonomi sektörlerine yönelik potansiyel etkiler

Not: Bu tablo genel etkileri ve bilinen/beklenen oranları özetler, detaylar ürüne/menşeine/spesifik kararlara göre değişebilir.

Yeşil enerji sektörüne etkiler: Maliyet artışı ve yavaşlama riski

Yenilenebilir enerji sektörü, ithal ekipmanlara yüksek bağımlılığı nedeniyle tarifelerden en çok etkilenecek alanlardan biri. Artan gümrük vergileri, güneş panelleri, rüzgâr türbini bileşenleri ve enerji depolama sistemlerinin maliyetini doğrudan yükseltecektir. Bu durum, kısa vadede bazı yatırımların ertelenmesine veya iptal edilmesine yol açabilirken, orta vadede ABD başta olmak üzere birçok ülkenin iklim hedeflerine ulaşmasını geciktirebilir. Küresel temiz teknoloji yayılımı yavaşlayabilir. Yerli üretimi teşvik potansiyeli olsa da, bunun küresel ölçek ekonomisi ve uzmanlaşma avantajını ortadan kaldırarak genel maliyetleri daha da artırması bekleniyor. Kısa vadeli fiyat düşüşleri (örn. Çin panellerinin başka pazarlara yönelmesiyle) yaşansa bile, uzun vadeli piyasa istikrarı ve tedarik güvenliği riske girebilir.

Elektrikli araçlar ve kritik batarya tedarik zinciri

EV pazarı ve batarya ekosistemi de tarifelerden ağır darbe alacak gibi görünüyor. İthal EV ve parçalarına getirilen ek vergiler, ABD pazarında fiyatları yükseltip seçenekleri azaltacaktır. Özellikle Çin menşeli EV’lerin pazara girişi zorlaşacaktır. Batarya tedarik zinciri daha da kritik bir risk altında. Kritik mineraller (lityum, kobalt, nikel vb.) ve işlenmiş batarya bileşenlerinin ticaretindeki olası aksamalar ve misillemeler (özellikle Çin’in bu alandaki hakimiyeti düşünülürse), küresel batarya maliyetlerini ve dolayısıyla EV fiyatlarını yukarı çekebilir. Bu durum, tedarik zincirinde coğrafi kaymaları hızlandıracaktır.

Teknoloji altyapısı: Akıllı şebeke, depolama ve YZ üzerindeki gölgeler

Yeşil dönüşüm için hayati olan Akıllı Şebekeler (Smart Grids), Enerji Depolama Sistemleri, IoT tabanlı enerji verimliliği çözümleri ve bunları destekleyen Yapay Zeka altyapıları da risk altında. Bu sistemler için gereken yarı iletkenler, sensörler, kontrol üniteleri ve büyük güç transformörleri gibi ithal bileşenlere yönelik olası yeni tarifeler, bu altyapıların kurulum maliyetini artırarak şebeke modernizasyonu ve dijitalleşme projelerini yavaşlatabilir. Bu altyapılar olmadan yeşil dönüşümün tam potansiyeline ulaşması zorlaşacaktır.

Küresel ekonomi ve jeopolitik fay hatları

Tarifelerin küresel büyümeyi yavaşlatması, enflasyonu artırması ve ticaret savaşlarını tırmandırması bekleniyor. Korumacılığın artması, küresel işbirliğini (iklim dahil) zayıflatabilir. Artan küresel belirsizlik, genel olarak yatırım iştahını azaltabilir ve özellikle yeşil finansmana (yeşil tahviller, sürdürülebilir fonlar vb.) erişimi zorlaştırarak yatırımcıları daha temkinli hale getirebilir. Ancak “friendshoring” (dost ülkelere tedarik kaydırma) eğilimi güçlenebilir ve bazı ülkeler/bölgeler için yeni fırsatlar doğabilir.

Türkiye perspektifi: Riskler, fırsatlar ve stratejiler

Bu küresel dalgalanmalar Türkiye’yi de yakından ilgilendiriyor:

İhracat riskleri ve dolaylı etkiler

%10’luk taban vergi ABD’ye ihracatı etkileyebilir. Küresel piyasa dinamiklerinin değişmesi (örn. Çin ürünlerinin Türkiye pazarına veya rakip olduğu pazarlara yönelmesi) ve artan finansman maliyetleri dolaylı riskler yaratıyor.

Tedarik zinciri fırsatları: Friendshoring avantajı

Türkiye, küresel şirketlerin Çin’e alternatif arayışında önemli bir aday olabilir. Avrupa ile Gümrük Birliği, coğrafi yakınlık ve üretim yetenekleri, Türkiye’yi özellikle Avrupalı firmalar için cazip bir “dost tedarikçi” yapabilir. Şirketler, Türkiye’de üretim yaparak ABD tarifelerinden kaçınmayı deneyebilirler.

Yerli üretim, Ar-Ge ve kritik mineraller

Bu durum, Türkiye’nin kendi temiz teknoloji üretim kapasitesini (panel, batarya, EV parçaları) ve Ar-Ge’sini geliştirmesi için güçlü bir motivasyon sağlıyor. Özellikle batarya teknolojileri için kritik öneme sahip lityum, nikel gibi mineraller konusunda Türkiye’nin madencilik ve batarya geri dönüşümü yatırımlarını artırarak tedarik zincirinde kendine yer açma potansiyeli bulunmaktadır.

Proaktif diplomasi ve stratejik ortaklıklar

Türkiye’nin G20 ve DTÖ gibi platformlarda, özellikle çevreye faydalı yeşil ürünlerin ticarette serbest dolaşımını güçlü bir şekilde savunması ve bu yönde küresel bir anlaşma için öncülük etmesi bir fırsattır. Bu çabalarda Güney Kore, Hindistan gibi ülkeler veya AB içindeki müttefiklerle işbirliği yapılabilir.

Ulusal hedeflere etki

Artan maliyetler ve belirsizlikler, Türkiye’nin 2053 Net Sıfır gibi iddialı iklim ve enerji hedeflerine ulaşmasını potansiyel olarak zorlaştırabilir, bu da yerli çözümlere ve verimliliğe odaklanmayı daha da önemli kılıyor.

Belirsizlik çağında yeşil ve dirençli rota

Trump yönetiminin yeni gümrük tarifeleri, küresel yeşil ekonomi için belirsizliklerle dolu yeni bir sayfa açmış görünüyor. Kısa vadede maliyet artışları ve projelerde yavaşlama kaçınılmaz görünse de, bu kriz aynı zamanda yapısal dönüşümler ve yeni fırsatlar için bir katalizör olabilir.

Türkiye’nin bu karmaşık ortamda dirençli kalabilmesi ve potansiyelini gerçekleştirebilmesi için proaktif, çok yönlü stratejilere ihtiyacı var. Önümüzdeki birkaç yıl, teknik ve ticari başarıların ötesinde Türkiye’nin uluslararası ticarette ve yeşil teknolojilerde stratejik ortaklıkları ne kadar hızlı kurabileceğine bağlı olacak. Bu ortaklıklar gerçekleşirse, Türkiye’nin yeşil teknolojilerde Çin ve Batı arasındaki kritik dengede stratejik bir merkez haline gelmesi mümkün olabilir. Küresel rüzgarlar sertleşirken, Türkiye’nin kendi yeşil ve dirençli rotasını çizmesi her zamankinden daha önemli.

Trump’ın yeni gümrük tarifeleri ve yeşil ekonomiye olası etkileri hakkında siz ne düşünüyorsunuz? Yorumlarınızı bizimle paylaşın.

İlgili Haberler

• Çin malı otomobillere yüzde 40 ek gümrük vergisi uygulanacak – Yeşil Haber
• LFP Bataryalar: Gümrük Vergisi ve Yerli Üretim Avantajı – Yeşil Haber
• Avrupa yeşil dönüşümde rekabeti kaybediyor mu? Türkiye nasıl konum almalı?

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Yeşil Haber (@yesilhabernet)