Ana Sayfa Öne Çıkanlar Kadim sekoyalar alevlerle sınanıyor: Kaliforniya’daki Garnet yangını küresel iklim krizini görünür kılıyor

Kadim sekoyalar alevlerle sınanıyor: Kaliforniya’daki Garnet yangını küresel iklim krizini görünür kılıyor

Yazar

Baha Ata

Eyl 10, 2025 @ 2:11 Değiştirilme tarihi: Eyl 10, 2025 @ 3:00

Kaliforniya’da 24 Ağustos’ta yıldırım düşmesiyle başlayan Garnet yangını, Sierra Ulusal Ormanı’ndaki McKinley Grove’a ulaştı.

Yaklaşık 2.000 yıllık dev sekoyaları tehdit eden yangın, 54.925 dönümde etkili ve son resmi açıklamalara göre yüzde 14 düzeyinde kontrol altında.

Garnet yangını son durum: Alan, kontrol oranı ve müdahale adımları

Yetkililere göre yangın 54.925 dönüm (yaklaşık 22.000 hektar) alanı etkiledi ve kontrol oranı yüzde 14 seviyesinde. Ekipler, stratejik ateşleme, ağır iş makineleriyle hat güçlendirme ve kilometrelerce hortum döşeme gibi yöntemlerle hattı tutuyor. Gece operasyonları için gece uçuş kabiliyetine sahip Chinook helikopterleri sahaya alındı. Bölgedeki kısmi tahliyeler ve uyarılar sürüyor.

McKinley Grove ve dev sekoyalar: 2.000 yıllık doğal miras

McKinley Grove, aralarında 2.000 yaşına yaklaşan örneklerin de bulunduğu yaklaşık 170 dev sekoyaya ev sahipliği yapıyor. Orman Servisi’nin paylaşımlarına göre koruluğa yerleştirilen 24 saatlik yağmurlama sistemi çalışıyor. Yangın öncesinde yakıt temizliği yapıldı. Yangın koruluğa ulaştığında düşük yoğunluklu alev gözlendi. Kıvılcımlar bazı dalları tutuşturdu, ancak yetkililer pazartesi öğleden sonra itibarıyla tam alev alan sekoya bildirmedi. Ekipler, smokejumper timleriyle ağaçlara tırmanıp kıvılcımları söndürdü.

Yangın davranışı ve hava kalitesi: Yoğun duman, düşük görüş ve sağlık uyarıları

Yangının son genişlemesi özellikle kuzey kesimlerinde görüldü. Yoğun duman nedeniyle bölgede görüş mesafesi azaldı ve hava kalitesi için uyarılar yayımlandı. Ulusal Hava Servisi, yoğun duman danışmanı vererek sürücüleri düşük görüşe karşı dikkatli olmaya çağırdı ve halkın duman maruziyetini azaltacak önlemler almasını istedi.

İklim krizi ve sekoyalar: Artan yangın şiddeti, hızlanan kayıplar

Uzman kuruluşlara göre 2015’ten bu yana olgun dev sekoyaların yaklaşık yüzde 20’si yüksek şiddetli yangınlarda kaybedildi. Normalde ateşe uyumlu olan bu tür, uzun süreli kuraklık ve aşırı sıcak dalgaları ile birleşen yakıt birikimi yüzünden geçmişe kıyasla çok daha yıkıcı yangınlarla karşılaşıyor. McKinley Grove’daki sekoyalar, iklim krizinin biyolojik miras üzerindeki varoluşsal riskini somutlaştırıyor.

Yakıt azaltma ve koruma hatları: Kontrollü yakma, mekanik seyreltme ve savunulabilir alan

Yakıt azaltma, yangının besinini oluşturan ince dal, çalı ve kuru örtünün kontrollü biçimde azaltılması. Başlıca yöntemler; kontrollü yakma (prescribed fire), mekanik seyreltme ve dal–çalı temizliği, yakıt kırıcı koruma hatları (fuel breaks) oluşturma ve yerleşim çevresinde savunulabilir alan açılması. Bu uygulamalar, alev boyunu ve ilerleme hızını düşürerek yangın davranışını düşük yoğunluklu yüzey yangınına çeker, ekiplerin müdahalesini kolaylaştırır ve kadim ağaçlar gibi hassas unsurların etrafında ısı yükünü azaltır.

Kaliforniya ve Akdeniz ikliminde etkili olan yakıt azaltma, uygun hava pencerelerinde, eğitimli ekiplerle ve sürekli izleme ile yürütülmeli. Kültürel yakma gibi yerel bilgi birikimleri de güvenli planlara entegre edildiğinde sonuç güçlenir. Kısa vadede duman ve sınırlı karbon salımı gibi maliyetler doğursa da, orta–uzun vadede aşırı yangın olasılığını ve şiddetini azaltarak ekolojik ve ekonomik kaybı düşürür. McKinley Grove çevresinde önceden yapılan yakıt temizliği ve yağmurlama önlemleri, yangının korulukta daha düşük yoğunlukla ilerlemesine katkı veren uygulamalara iyi bir örnek olarak görülebilir.

Küresel bağlam ve Türkiye etkisi: Akdeniz kuşağı, dirençlilik ve yeşil finans

Kaliforniya’daki tablo; Akdeniz kuşağı, Amazon ve Kanada ormanlarındaki mega yangın trendiyle örtüşüyor. Türkiye’de Muğla–Marmaris hattında yaşanan büyük yangınlar, ekosistem kırılganlığını ve dirençlilik yatırımlarının aciliyetini gösteriyor. Erken uyarı sistemleri, yakıt yönetimi, hava filosu kapasitesi ve yeşil finansman (dirençlilik tahvilleri, iklim uyum fonları) bu risklerin yönetiminde öne çıkıyor.

Ekonomi, sigorta ve kamu politikası: Yangın çağında riskin maliyeti

Yüksek şiddetli yangınlar, sigorta piyasalarını, altyapı güvenliğini ve kamu bütçelerini doğrudan etkiliyor. Yakıt azaltma projeleri, orman restorasyonu, toplum ölçekli duman yönetimi ve kritik ekosistemlerin korunması gibi kalemler, uyum harcamaları içinde giderek daha fazla pay alıyor. Garnet yangını, doğa mirasının korunması ile iktisadi süreklilik arasındaki bağın ne kadar sıkı olduğunu hatırlatıyor.

Zamanı aşan ağaçlar ve insanlığın sınavı: Sekoyaların bize söylediği

Binlerce yıl ayakta kalmış kadim sekoyalar, birkaç günde yok olma riskiyle karşı karşıya. Bu manzara, yalnızca Kaliforniya’nın değil, tüm insanlığın iklim sınavını işaret ediyor. Bilim temelli uyum ve önleme politikaları, ekosistem restorasyonu ve toplumsal hazırlık eşzamanlı ilerlemediği sürece, kaybın bedelini gelecek nesiller ödeyecek.

Kaynaklar

ABD Orman Servisi (USFS), Save the Redwoods, National Weather Service, AccuWeather

Yorumlarınızı bizimle paylaşın

Kaliforniya’daki Garnet yangını ve kadim sekoyaların karşı karşıya kaldığı riskler sizce bize hangi dersleri veriyor? Benzer tehditlere karşı Türkiye nasıl hazırlanmalı? Görüşlerinizi yorumlarda paylaşın.

Sekoyalar ve diğer uzun ömürlü ağaçlar: Doğa anıtları ve Akdeniz zeytinleri

Dev sekoyalar dünyanın en uzun ömürlü ve en büyük hacimli ağaçları arasında yer alır. Ortalama 2.000 yıl yaşayabilen bu ağaçların bazılarının ömürleri 3.000 yılı aşabilir. Yükseklikleri 90 metreyi geçebilir. Bu da yaklaşık 30 katlı bir binaya eşdeğer bir yükselik demektir. Kaliforniya’daki sekoyalar, sadece Amerika kıtasının değil, gezegenin en görkemli doğal mirasları arasında kabul edilir.

Dünyanın farklı bölgelerinde başka uzun ömürlü türler de bulunuyor: Bristlecone çamı (ABD), Baobab (Afrika) ve zeytin ağaçları (Akdeniz) binlerce yıl yaşayabilen örneklerdir. Türkiye’de de Hatay ve Muğla’daki 1.000 yaşını aşmış zeytin ağaçları resmi kayıtlara girmiş durumda. Ancak Akdeniz havzasında artan orman yangınları, bu kadim ağaçları da tehdit etmekte. Sekoyalar ile zeytinler, farklı kıtalarda olsalar da iklim krizinin ortak riskleri altında birleşen iki doğa anıtı niteliğindeler.