Ana Sayfa Öne Çıkanlar Ahşap binalar yönetmeliği 10 ay sonra: Türkiye’de mimarlıkta sessiz dönüşüm

Ahşap binalar yönetmeliği 10 ay sonra: Türkiye’de mimarlıkta sessiz dönüşüm

Yazar

Eki 13, 2025 @ 21:16 Değiştirilme tarihi: Eki 13, 2025 @ 22:04

1 Ocak 2025’te yürürlüğe giren Ahşap Binalar Yönetmeliği, aradan geçen on ayda artık yalnızca bir mevzuat değil, Türkiye’de mimarlığın yeni bilinci haline geldi.

Üniversitelerden atölyelere, kentlerden orman köylerine uzanan bu dönüşüm, beton çağının ardından doğayla yeniden konuşma cesaretini temsil ediyor.

Hızlı bakış

Ahşap Binalar Yönetmeliği 1 Ocak 2025’ten beri yürürlükte ve mimarlıkta yeni bir bilinç oluşturuyor.
Yönetmelik tasarım, hesap, malzeme, yangın ve deprem performansı için net kurallar getiriyor.
CLT gibi sistemlerin güvenli kullanımını kolaylaştırırken işçilik, tedarik ve yazılım adaptasyonu gibi sınırlılıklar sürüyor.
Üniversitelerde ders içerikleri genişliyor, sektörde tekil ama artan sayıda deneme proje görülüyor.
Ahşap, sürdürülebilirlikten öte süreklilik ve yaşam döngüsü sorumluluğu perspektifi sunuyor.

Yönetmelikten pratiğe uzanan yol

24 Mart 2024 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Ahşap Binalar Yönetmeliği, 1 Ocak 2025’te yürürlüğe girdiğinde çoğu kişi için yalnızca teknik bir metindi. Bugünse hem kamu hem özel sektörde ilk denemeler görülebiliyor. Örneğin Bursa’da bir CLT dağ evi uygulaması sürüyor. Bu tür projeler, yeni yönetmeliğin verdiği özgürlükle tasarım sınırlarının genişlediğini gösteriyor. Bazı belediyeler, imar planlarında ahşap yapıların teşviki yönünde düzenlemeler tartışıyor. Bu ortamda yönetmelik, mimarlığın yasal sınırlarını değil, hayal gücünü genişletme misyonuna dönüştü.

Teknik açılım: yönetmelik neleri düzenliyor?

Yeni yönetmeliğin getirdiği yeniliklerden bazıları:

Statik ve hesap esasları: Ahşap yapı elemanlarının taşıma kapasitesi, yükleme ve servis şartları, klasik betonarme ve çelik yöntemlerle uyumlu kurallarla tanımlanıyor.

Malzeme normu ve uyumluluk: Kullanılan ahşap, mevcut Yapı Malzemeleri Yönetmeliği, AB direktifleri ve TS normlarına uygun olmalı (sertifikalı, kalite sınıflı ürünler).

Nem ve yük etki süresi: Ahşap elemanlarda malzemenin nem içeriği ve yükün etkide bulunduğu süre (kalıcı, geçici yükler vs.) tasarımda belirleyici olarak ele alınmalı.

Yangın ve performans: Kontrollü yanabilirlik ilkesiyle yüzey kömürleşmesi ile korunma gibi stratejiler yönetmelikte öne çıkıyor.

Sismik davranış: Ahşabın hafifliği, esnekliği avantaj sağlarken, detay bağlantılar, çerçeve sistemleri gibi özel sismik çözüm gereksinimleri de yönetmelikte yer alıyor.

Bu teknik maddeler, yeni yapı projeleri için “ahşap da yapılabilir” anlayışını önceye kıyasla çok daha güçlü ve güvenli hale getiriyor.

Eleştiri ve sınırlılıklar

Her yenilik gibi, bu yönetmelik de bazı noktalar eleştiri aldı.

Uygulama kapasitesi ve işçilik: Türkiye’de hala ahşap yapı konusunda tecrübeli firma sayısı sınırlı. Yönetmelikte detayları tasarımcıdan bekleyen kısımlar, kötü uygulamada risk oluşturabilir.

Malzeme tedariki ve kalite kontrol: Yerli kereste kaynakları, kalite sınıflaması ve akreditasyon altyapısı halen gelişme aşamasında. Yönetmelik, uyumlu üretim kapasitesini zorlayan bir baskı da doğuruyor.

Yazılım ve araç adaptasyonu: Müfettişler, uygulayıcılar ve yapı programları henüz yönetmeliğe tam adapte olabilmiş değil. Yeni kurallar, yazılım çözümleri ve tasarım araçlarının yeniden yapılandırılmasını gerektiriyor.

Ek maliyet riski: İlk projelerde deneyim eksikliği, özel malzeme ithalatı ve detay tasarım maliyetleri, genel inşaat maliyetini artırabilir.

Sınırlı örnek sayısı: Henüz büyük ölçekli, yüksek katlı kamu projelerinde yönetmelik çerçevesinde tamamlanmış örnekler az; bu da pratik sınırların netleşmesini geciktiriyor.

Eğitimde yeni bir sayfa

Mimarlık fakülteleri ve mühendislik bölümleri, 2025 bahar döneminden itibaren ahşap yapı teknolojilerini ders programlarına dahil etti (özellikle tasarım stüdyolarında). Öğrenciler artık sadece betonarme hesap değil, malzemenin doğayla etkileşimini, karbon döngüsünü ve yangın davranışını da öğreniyor. Bu dönüşüm, mimarinin yalnızca form değil, yaşam döngüsü sorumluluğu taşıdığı bilincini pekiştiriyor.

Ahşap yeniden bir düşünme biçimi

Ahşap, Firecarrier bakışında sadece bir yapı malzemesi değil, bir düşünce aracı. Her lif, doğanın mühendisliğini; her bağlantı detayı, insanın sorumluluğunu hatırlatır. Türkiye’de yeni yönetmelikle başlayan bu süreç, mimarların “nasıl inşa ederiz” sorusunu “nasıl yaşarız” sorusuna dönüştürmeye başladı. Ahşap, artık sürdürülebilirliğin değil, sürekliliğin dili.

Yangın bilincinden yapısal zekaya

Yönetmelikle birlikte geliştirilen standartlar, yangın ve deprem güvenliğini modern mühendislik çözümleriyle birleştiriyor. CLT panellerin kontrollü yanabilirlik prensibi, yapının kendini koruma refleksi gibi çalışıyor. Deprem bölgelerinde hafiflik ve esneklik avantajı, yeni yapı tipolojilerine olan güveni artırıyor. Bu deneyim, mühendisliğin doğayla rekabet değil, diyalog kurabileceğini gösteriyor.

Deneysel projeler ve sektörel işaretler

Özel sektör mimarlık firmaları, Bursa’daki dağ evi gibi tekil projelerde CLT’yi kullanmayı seçiyor. Ayrıca, Ahşap Yapı adlı inisiyatif çatısı altında 6 adet toplam 8.400 m²’lik pilot proje geliştirme hedefi var. Bu, yönetmelik sonrası sektörel teşvik adımı olarak okunabilir. Bu tür girişimler, yönetmeliğin “kağıttan pratiğe” dönmesini sağlayan köprü örnekleridir.

Yeni kuşak için çağrı: malzeme olarak bilinç

Genç mimarlar artık “ahşapla çalışmak” yerine “ahşapla düşünmek” ifadesini kullanıyor. Her kesit, bir enerji aktarımı; her birleşim, bir etik karar. Bu dönüşüm, Yeşil Mimari’nin özündeki Firecarrier fikrini – insan, madde ve zaman arasındaki bağı – görünür kılıyor. Mimarinin geleceği artık daha sessiz, daha sıcak ve daha canlı bir malzeme üzerinden konuşuyor.

Ahşabın zamansal kimliği

Bir bina yaşlandıkça yıpranmaz, olgunlaşır. Ahşap bunu açıkça gösterir. Rengi koyulaşır, sesi değişir, yüzeyi hikâye biriktirir. Betonun kapanıklığına karşı, ahşap şeffaf bir yaş alma biçimi sunar. Bu yüzden 2025’in yönetmeliği, sadece yeni bir inşaat kuralı değil, mimarlığın zamana karşı tutumunu değiştiren kültürel bir kırılmadır.

Neden müfredatta yer almalı

Ahşap Binalar Yönetmeliği, Yeşil Mimari müfredatında yalnızca bir mevzuat örneği olarak değil, düşünsel bir zemin olarak yer almalı. Çünkü bu metin, Türkiye’nin enerji, ekoloji ve estetik dengesini yeniden tanımlanmasında güçlü rol oynayabilir. Geleceğin mimarları için bu, malzemenin değil, bilincin devrimi.