ABD’deki bilim insanları, zararlı nükleer atıkları stratejik hammaddelere dönüştürerek, enerji sürekliliği için yeni bir geri kazanım yöntemi geliştirdi.
On yıllardır süren uranyum zenginleştirme faaliyetleri sonucunda, dünya genelinde büyük miktarda tükenmiş uranyum hekzaflorür (UF6) atığı birikti. Sadece ABD’de 700 bin metrik ton, küresel ölçekteyse 1,2 milyon metrik tonu aşkın UF6 depolanmış durumda. Yıllarca yalnızca tehlikeli bir yük olarak görülen bu atıklar, artık bir kaynak olarak yeniden değerlendiriliyor.
University of Nevada-Las Vegas (UNLV) tarafından yürütülen araştırmalar, bu atıkların içeriğindeki stratejik hammaddelerin güvenli bir şekilde geri kazanılabileceğini ve enerji altyapısında kullanılabileceğini ortaya koyuyor.
Elektrokimya teknikleriyle atıktan stratejik malzeme üretimi mümkün
UNLV‘de Prof. Dr. David Hatchett liderliğinde yürütülen çalışmalar, yıllardır lityum ve nadir toprak elementlerinin geri kazanımı üzerine odaklanıyor. ABD Enerji Bakanlığı’nın desteğiyle geliştirilen özel teknikler, zararlı UF6 bileşiğinin hem etkisizleştirilmesini hem de içindeki değerli elementlerin yeniden kullanımını mümkün kılıyor.
Hatchett, bu yöntemin yalnızca atık yönetimi açısından değil, aynı zamanda doğal kaynakları koruyarak çevreci üretim modelleri geliştirmek açısından da kritik olduğunu vurguluyor. “Elimizde zaten mevcut olan bu atıkları yeniden değerlendirmek, yeni madencilik projeleriyle doğaya daha fazla zarar vermemize gerek bırakmıyor” diyor.
Geri kazanılan malzemelerle kesintisiz enerji üretimi desteklenebilir
Geri kazanılan nükleer malzemeler, özellikle kesintili yenilenebilir enerji kaynaklarını dengelemek için büyük potansiyele sahip. Örneğin, Las Vegas gibi çöl iklimine sahip bölgelerde güneş enerjisi gündüz işe yarasa da gece alternatif kaynaklara ihtiyaç duyuluyor. Aynı şekilde, su seviyelerinin düştüğü dönemlerde hidroelektrik üretim de sekteye uğrayabiliyor.
Hatchett’e göre, bu tür durumlarda geri kazanılmış nükleer yakıtlar, yüksek yoğunluklu ve istikrarlı bir enerji kaynağı olarak devreye alınabilir. Bu, veri merkezlerinden yapay zeka sistemlerine kadar enerjiye bağımlı pek çok sektörü sürdürülebilir şekilde destekleyebilir.
Patentlerle ticarileşiyor, sanayiyle buluşuyor
UNLV‘nin Ekonomik Kalkınma Ofisi, geliştirilen teknolojileri girişimciler ve sanayi temsilcileriyle buluşturarak patentlerin ticarileşmesini sağlıyor. Ofis yetkilisi Zach Miles, bu buluşların sadece laboratuvar ortamında kalmaması için üniversite-sanayi iş birliğinin kritik olduğunu belirtiyor.
Benzer bir modelin Türkiye’de de uygulanabileceği vurgulanıyor. Nükleer atık düzenlemeleri ve stratejik geri dönüşüm teknolojileri konusunda politika geliştiren kurumlar için bu yaklaşım önemli bir örnek olabilir. Örneğin, Fransa ve Japonya gibi ülkeler nükleer atıkların yeniden işlenmesi konusunda uzun yıllardır aktif çözümler geliştiriyor. Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) gibi kurumlar da benzer girişimlerde bulunabilir.
Türkiye için sürdürülebilir nükleer dönüşüm fırsatı
Türkiye, Mersin Akkuyu başta olmak üzere yürüttüğü nükleer enerji projelerinde hâlâ büyük ölçüde dışa bağımlı. Ancak uzun vadede, nükleer atık yönetimi, stratejik hammadde geri kazanımı ve sürdürülebilir enerji güvenliği konularında kendi kapasitesini oluşturması gerekiyor.
Türkiye’nin artan enerji talebi, yapay zeka sistemleri, veri merkezleri ve endüstriyel dijitalleşme gibi alanlardaki gelişmelerle birlikte daha da büyüyor. Bu süreçte alternatif, çevreci ve kesintisiz enerji kaynakları her zamankinden daha kritik hale geliyor. UNLV’nin geliştirdiği teknolojiler, bu ihtiyaca yönelik güçlü bir çözüm önerisi sunuyor.
Hatchett’in sözleriyle, “Önümüzde duran atıkları bir yük olarak değil, geleceği şekillendirecek fırsatlar olarak görmeliyiz.” Bu yaklaşım, önümüzdeki birkaç yıl içinde ticarileşmesi beklenen uygulamalarla destekleniyor. Türkiye bu alanda bölgesel bir öncülük üstlenebilir mi? UNLV’nin geliştirdiği model, bu soruya güçlü bir yanıt sunuyor.
Atıktan geleceğe açılan yol: Dönüşüm teknolojileri yeni bir çağı başlatıyor
UNLV tarafından geliştirilen geri kazanım teknolojisi, nükleer atıkların sadece bertaraf edilmesi değil, aynı zamanda stratejik ve ekonomik bir değere dönüştürülmesi açısından devrim niteliğinde bir adım sunuyor. Bu yaklaşım, çevreyi korurken enerji arz güvenliğini de artırma potansiyeli taşıyor. Türkiye gibi enerji ithalatçısı ülkeler için, atıkların değerli kaynaklara dönüştürülmesi hem çevresel hem de ekonomik anlamda önemli fırsatlar barındırıyor. Önümüzdeki yıllarda, bu tür teknolojilerin daha yaygın hale gelmesiyle birlikte sürdürülebilir enerji politikalarının merkezinde geri kazanım sistemlerinin yer alması bekleniyor.
İlgili makaleler
- İtalya, nükleer enerjiye geri dönüyor: Yeşil dönüşümün anahtarı mı?
- IC Nükleer ve Endüstri, nükleer enerjide küresel oyuncu olma hedefiyle yapılanıyor
- Türkiye’nin nükleer gündeminde yeni dönem: 2035’e kadar Sinop ve Trakya’da ilk elektrik
© 2025 Yeşil Haber