Global EV Outlook 2025: Elektrikli araçlarda liderlik dengesi değişiyor

Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) 14 Mayıs 2025’te yayımladığı Global EV Outlook 2025 raporuna göre, elektrikli araç (EV) satışları rekor seviyelere ulaşmaya devam ediyor. 2024’te 17 milyon adedi aşan satışların ardından, 2025’te dünya genelinde satılan her dört araçtan birinin elektrikli olması bekleniyor. Bu dönüşüm, Çin’in baskın liderliği, gelişmekte olan pazarların yükselişi ve batarya teknolojisindeki hızlı ilerlemelerle şekilleniyor.

Global EV Outlook 2025 neden bu kadar kritik?

Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) 14 Mayıs 2025’te yayımladığı Global EV Outlook 2025 raporu, yalnızca elektrikli araç (EV) satışlarını değil; aynı zamanda politikaların, batarya üretiminin, enerji tüketiminin ve küresel rekabetin gelecekteki yönünü de aydınlatan kapsamlı bir belge. IEA Başkanı Dr. Fatih Birol’un canlı yayında sunduğu verilerle desteklenen bu rapor, elektrikli araçların artık küresel otomotiv endüstrisinin çekirdeğine yerleştiğini net bir şekilde ortaya koyuyor. 2024 yılında dünya genelinde 17 milyon adedi aşan EV satışı gerçekleşti. Bu rakamın 2025 sonunda 20 milyonu aşması ve böylece küresel yeni araç satışlarının %25’inden fazlasını oluşturması bekleniyor. Yeşil Haber olarak hazırladığımız bu değerlendirme, IEA’nın sunduğu verilerin ve Dr. Birol’un analizlerinin özünü çıkarmakla kalmayıp, enerji dönüşümünün neden bir ulaşım devrimiyle birlikte ilerlediğini stratejik ve anlaşılır bir dille aktarmayı amaçlıyor.

Çin liderliği nasıl kurdu ve neden sürdürüyor?

Çin, 2024 yılında 11 milyondan fazla elektrikli araç satarak küresel EV satışlarının yaklaşık %65’ini tek başına gerçekleştirdi. Ülkede satılan yeni araçların neredeyse yarısı artık elektrikli. Çin’deki EV satışları, içten yanmalı motorlu (ICE) araç satışlarını geride bırakma yolunda hızla ilerliyor. Satışlardaki bu olağanüstü artışın temelinde iki ana etken yatıyor: Birincisi, birçok EV modelinin Çin’de artık geleneksel ICE araçlardan daha ucuza gelmesi; ikincisi ise devletin hurda araç teşviklerini sürdürmesi ve yeni enerji araçlarına yönelik vergi muafiyetleri gibi politikalar. Ayrıca, Çin’in batarya üretiminden kritik mineral tedarikine kadar tüm değer zincirinde kurduğu güçlü ve entegre yapı, maliyetleri önemli ölçüde aşağı çekerek bu liderliği sürdürülebilir kılıyor. IEA, 2025 yılında Çin’in toplam araç satışlarındaki EV payının %60 seviyesine ulaşmasını bekliyor.

Çin’in EV pazarındaki durumu (2024)

Yeni büyüme merkezleri: Asya, Latin Amerika ve Türkiye’nin potansiyeli

IEA raporu, elektrikli araç pazarının sadece geleneksel büyük pazarlarda değil, aynı zamanda gelişmekte olan ekonomilerde de hızla büyüdüğünü gösteriyor. Özellikle Brezilya, Vietnam ve Tayland gibi ülkeler 2024 yılında EV satışlarında %50’nin üzerinde etkileyici artışlar yaşadı. Brezilya’da elektrikli araçların pazar payı %6,5’e ulaşırken, Vietnam’da bu oran %17 gibi dikkat çekici bir seviyeye yükseldi. Türkiye’de ise yerli üretim TOGG’un katkısıyla toplam EV üretimi bir önceki yıla göre %50 arttı ve elektrikli araçların toplam pazardaki payı %10’u buldu. Gelişmekte olan pazarlardaki bu hızlı büyümede, Çin’den ithal edilen daha düşük maliyetli elektrikli araçların büyük bir etkisi olduğu gözlemleniyor. Örneğin, Tayland ve Brezilya’daki EV satışlarının %85’i Çin menşeli araçlardan oluştu. IEA verilerine göre, Çin dışındaki tüm gelişmekte olan ülkelerdeki toplam EV satış artışının %75’i doğrudan Çin ithalatından kaynaklandı. Bu durum, küresel EV pazarında rekabetin ve tedarik zincirlerinin yeniden şekillendiğinin bir göstergesi.

Gelişmekte olan pazarlarda EV satışları ve Çin etkisi (2024)

Batarya fiyatları ve rekabetçilik: Çin nasıl avantaj sağladı?

Batarya maliyetleri, elektrikli araçların fiyat rekabetçiliğinde kritik bir rol oynuyor. 2024 yılında batarya paketi fiyatlarında küresel ölçekte önemli düşüşler yaşandı; ortalama %20-25 civarında bir azalma kaydedildi. Ancak bu düşüşler coğrafi olarak farklılık gösterdi. Çin’de batarya fiyatları %30 gibi çarpıcı bir oranda azalırken, Avrupa ve ABD’de bu oran %10-15 seviyelerinde kaldı. Çin’deki bu hızlı düşüş, büyük ölçüde yerli batarya üreticileri arasındaki yoğun rekabet, artan üretim verimliliği, tedarik zincirlerindeki güçlü entegrasyon ve vasıflı iş gücüne erişim gibi faktörlerle ilişkilendiriliyor. Sonuç olarak, Almanya’da elektrikli araçlar geleneksel araçlara göre ortalama %20 daha pahalıyken, ABD’de bu fark %30 civarında seyrediyor. Buna karşın Çin’de satılan elektrikli araçların üçte ikisi, herhangi bir teşvik olmadan bile içten yanmalı motorlu muadillerinden daha ucuza geliyor. Bu fiyat avantajı, Çin’de devlet teşviklerine olan ihtiyacı azaltarak bile elektrikli araç satışlarının güçlü bir şekilde büyümesini sağlıyor.

Batarya fiyat düşüşleri ve EV fiyat karşılaştırması (2024)

2025-2030 projeksiyonu: EV’ler nereye gidiyor?

IEA’nın Global EV Outlook 2025 raporu, elektrikli araçların geleceğine dair çarpıcı öngörüler sunuyor. 2025 yılı sonu itibarıyla dünya genelinde EV satışlarının 20 milyon adedi aşması ve bu sayede yeni otomobil satışlarının %25’inden fazlasını oluşturması bekleniyor. Bu dönemde Çin’in, pazarın yaklaşık %60’ını domine ederek liderliğini pekiştireceği, Avrupa’nın %25 civarında bir pazar payına ulaşacağı ve ABD’nin ise %11 seviyelerinde kalacağı tahmin ediliyor. Daha uzun vadeli bir bakış açısıyla, IEA’nın mevcut politikalara dayanan Stated Policies Scenario (STEPS) senaryosuna göre, 2030 yılında küresel otomobil satışlarının %40’ından fazlasının elektrikli olması öngörülüyor. Bölgesel olarak bakıldığında, Çin’in bu tarihte %80 gibi ezici bir pazar payına, Avrupa’nın %60 seviyesine ve ABD’nin ise %20 civarına ulaşması bekleniyor. Bu hızlı elektrifikasyon geçişi, yalnızca otomotiv sektörünü değil, aynı zamanda küresel enerji talebi ve altyapılarını da derinden etkileyecek büyük bir dönüşüme işaret ediyor.

EV pazar payı projeksiyonları

Fatih Birol’dan mesaj: “Veri kazanır, gürültüye değil sayıya bakın”

IEA Başkanı Dr. Fatih Birol, raporun lansmanında yaptığı konuşmada, elektrikli araç piyasasındaki bazı olumsuz veya belirsizlik içeren yorumlara karşı net bir duruş sergiledi. “Bazı manşetler elektrikli araçların zayıfladığını iddia etse de, 2024 yılı verileri rekor seviyede bir satış grafiği çiziyor. Satışlar bir önceki yıla göre %25 arttı ve 2025 yılında 20 milyon adetlik bir satış bekleniyor” diyerek, medyadaki “belirsizlik anlatılarını” somut verilerle çürüttü. Dr. Birol, elektrikli araçların sadece satın alma aşamasında değil, aynı zamanda işletme maliyetleri açısından da önemli avantajlar sunduğunu vurguladı: “Mevcut elektrik ve petrol fiyatlarıyla, tüm kilit pazarlarda aracınızı elektrikle kullanmak daha ucuz. Hatta petrol fiyatları varil başına 40 dolara düşse bile, Avrupa’daki mevcut elektrik fiyatlarıyla aracınızı elektrikle çalıştırmak yine de daha ekonomik olacaktır”. Bu analiz, EV’lerin toplam sahip olma maliyetindeki rekabetçiliğini ortaya koyuyor. Dr. Birol ayrıca, batarya üretimi için kritik öneme sahip minerallerin tedarik zincirinde Çin’in kurduğu hakimiyete dikkat çekerek, enerji güvenliği ve küresel rekabet açısından bu alanda daha fazla çeşitlenmenin gerekliliğini vurguladı.

Enerji güvenliği ve petrol talebi: EV’ler ikinci bir devrimi başlatıyor

Elektrikli araçların yaygınlaşması, sadece ulaşım sektörünü değil, küresel enerji güvenliği dinamiklerini ve petrol talebini de derinden etkiliyor. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) analizlerine göre, 2024 yılında elektrikli araçlar sayesinde günlük 1 milyon varilden fazla petrol talebi ortadan kalktı. Bu, küresel enerji piyasaları için önemli bir etki anlamına geliyor. IEA’nın Stated Policies Scenario (STEPS) projeksiyonlarına göre, bu etkinin katlanarak artması ve 2030 yılına gelindiğinde elektrikli araçların günlük 5 milyon varilden fazla petrol talebini ikame etmesi bekleniyor. Bu gelişme, özellikle net petrol ithalatçısı olan ülkeler için enerji arz güvenliği açısından stratejik bir önem taşıyor. Rapora göre, 2030’daki bu petrol talebi düşüşünün yaklaşık yarısı tek başına Çin’deki elektrikli araç kullanımından kaynaklanacak. Petrol talebindeki bu azalma, aynı zamanda karbondioksit (CO₂) emisyonlarının düşürülmesi hedefleri açısından da büyük bir fırsat sunuyor ve temiz enerjiye geçiş sürecini hızlandırıyor.

EV’lerin petrol talebine etkisi

Geleceği şekillendirecek üç temel unsur: Politika, inovasyon ve tedarik zinciri

IEA Başkanı Dr. Fatih Birol’un da konuşmasında altını çizdiği gibi, elektrikli araç dönüşümünün gelecekteki hızını ve yönünü belirleyecek üç temel unsur bulunmaktadır. Bu faktörler, EV pazarının ne kadar hızlı büyüyeceğini ve yaygınlaşacağını doğrudan etkileyecek.

1. Politika ve ticaret düzenlemeleri: Hükümetlerin uygulayacağı politikalar, EV pazarının en önemli şekillendiricilerinden biridir. Gümrük tarifeleri, ithalat-ihracat kısıtlamaları, yerli üretimi destekleyici teşvikler, emisyon standartları ve altyapı yatırımları gibi düzenlemeler, elektrikli araçların maliyetini, erişilebilirliğini ve dolayısıyla benimsenme hızını doğrudan etkilemektedir. Özellikle son dönemde artan ticari gerilimler ve korumacı politikalar, küresel tedarik zincirlerini ve yatırım kararlarını etkileyebilir.
2. Teknolojik inovasyon: Elektrikli araç teknolojisindeki gelişmeler, tüketici kabulünü ve pazarın büyümesini etkileyen bir diğer kritik faktördür. Batarya teknolojilerindeki ilerlemeler (örneğin, daha yüksek enerji yoğunluğu, daha uzun ömür, daha düşük maliyet), şarj sürelerinin kısalması (özellikle ultra hızlı ve megawatt şarj teknolojileri), araç menzilinin artması ve araç yazılımlarındaki yenilikler, kullanıcı deneyimini iyileştirerek EV’lere olan talebi artırmaktadır. Dr. Birol, özellikle şarj teknolojilerindeki potansiyel atılımların “şarj endişesini” ortadan kaldırabileceğini belirtiyor.
3. Kritik minerallerin coğrafi dağılımı ve tedarik zinciri güvenliği: Elektrikli araç bataryalarının üretimi için lityum, kobalt, nikel gibi kritik minerallere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu minerallerin çıkarılması ve işlenmesi, küresel tedarik zincirinde belirli ülkelerde yoğunlaşmıştır. IEA raporuna göre, Çin bu alanda açık bir lider konumundadır ve batarya bileşenleri üretiminin %80-90’ını kontrol etmektedir. Dr. Birol, bu coğrafi yoğunlaşmanın enerji güvenliği açısından bir risk oluşturduğunu ve tedarik zincirlerinde daha fazla çeşitliliğe ihtiyaç olduğunu vurgulamıştır. Bu üç unsurun önümüzdeki dönemde nasıl bir etkileşim içinde olacağı, elektrikli araç pazarının nihai kaderini ve küresel enerji dönüşümündeki rolünü belirleyecek.

Sizce Türkiye, elektrikli araç dönüşümünde kendi yolunu çizebilecek mi, yoksa küresel dengelerin bir parçası mı olacak? Görüşlerinizi bizimle paylaşın.

İlgili Haberler

• Togg Nisan ayında %0 faizli kredi kampanyası başlattı
• CATL yeni batarya teknolojisi ile çoklu güç dönemini başlatıyor
• Türkiye’de elektrikli ve hibrit otomobil oranı %4.1’e çıktı
• Türkiye’nin elektrikli araç şarj altyapısı 2035’e kadar nasıl gelişecek?
• Kia ve Tesla arasında Supercharger anlaşması imzalandı
• ODMD Nisan 2025 elektrikli araç satış raporu yayımlandı
• Otomotiv pazarı Şubat 2025 verileri ve elektrikli araç satışları
• Elektrikli araçlar artık benzinli rakipleri kadar dayanıklı