Ana Sayfa Öne Çıkanlar ABD’de 7,6 milyar dolarlık temiz enerji fonlarının iptali arkasındaki gerçek

ABD’de 7,6 milyar dolarlık temiz enerji fonlarının iptali arkasındaki gerçek

Yazar

Eki 5, 2025 @ 7:34 Değiştirilme tarihi: Eki 5, 2025 @ 7:34

ABD Enerji Bakanlığı, 223 projeye karşılık gelen 321 finansal ödülü iptal ederek yaklaşık 7,56 milyar dolar tasarruf açıkladı.

Bu karar, hidrojen merkezlerinden şebeke yatırımlarına uzanan geniş bir yelpazeyi etkiliyor ve iklim politikalarının siyasetle kesiştiği kırılgan noktayı yeniden görünür kılıyor.

Hızlı bakış

ABD Enerji Bakanlığı 223 projeye ait 7,6 milyar dolarlık temiz enerji fonunu iptal etti.
İptaller arasında hidrojen merkezleri, şebeke ve verimlilik projeleri yer alıyor.
Kararın vergi mükellefi getirisi, enerji öncelikleri ve siyasi haritalar üzerinden gerekçeleri var.
Çok sayıda eyalet ve yerel girişim projeleri doğrudan etkileniyor.
Türkiye açısından ders: enerji politikaları siyasi değişimlere karşı daha dirençli olmalı.

DOE 223 projeyi, 321 ödülü ve toplam 7,56 milyar doları iptal etti

ABD Enerji Bakanlığı (DOE), “vergi mükellefi getirisi sağlamayan ve ulusal enerji ihtiyaçlarını yeterince ilerletmeyen” projelere atıfla 223 projeye ilişkin 321 ödülü iptal etti; toplam tutar yaklaşık 7,56 milyar dolar. Resmi açıklamaya göre değerlendirme proje bazında yapıldı. Bu adım, Beyaz Saray’ın daha geniş kapsamlı iklim ve enerji fon kesintilerinin parçası olarak duyuruldu.

Etkilenen alanlar: Hidrojen merkezleri, şebeke modernizasyonu, verimlilik ve Ar-Ge

İptaller; hidrojen merkezleri (özellikle Kaliforniya’daki ARCHES ve Pasifik Kuzeybatısı girişimleri), yenilenebilir ve iletim projeleri, enerji verimliliği programları, ileri araştırma ve üretim kalemlerini kapsıyor. Bazı projeler yerel topluluk yatırımlarını ve kritik altyapı iyileştirmelerini doğrudan etkiliyor.

Resmi gerekçe: Vergi mükellefi getirisi ve ulusal enerji öncelikleri

Bakanlık, projelerin “ekonomik olarak uygulanabilir olmadığı, ulusal enerji ihtiyaçlarını ilerletmediği ve vergi mükellefi yatırımı için olumlu getiri sunmadığı” sonucuna varıldığını belirtiyor. Kararda tek tek projelerin mali incelemeden geçtiği vurgulandı.

Siyasi coğrafya: Hedefte ağırlıkla Demokrat eyaletler iddiası, ancak etkiler çift taraflı

ABD medyasına göre iptallerin önemli bölümü Demokratların yönettiği veya son seçimde Demokrat adaya oy veren eyaletlerde yoğunlaşıyor; bu durum kararın siyasileştiği eleştirilerini tetikledi. Öte yandan bazı analizler, kesintilerin Cumhuriyetçi bölgelerdeki projelere de dolaylı zarar verebileceğini işaret ediyor.

Somut örnekler: 1,2 milyar dolarlık ARCHES hidrojen merkezi ve bölgesel yansımalar

Kaliforniya Valisi Gavin Newsom, ARCHES hidrojen merkezine ayrılan 1,2 milyar doların iptalini sert dille eleştirdi; girişim, DOE tarafından 2023’te seçilmiş ve 2024’te iş birliği anlaşması imzalamıştı. Pasifik Kuzeybatısı’ndaki hidrojen planları da kesintilerden etkilendi. Buna karşın, Teksas ile Batı Virginia–Ohio–Pennsylvania üç eyaletli bir projenin korunmasına ilişkin haberler de paylaşıldı.

İtiraz ve yargı yolu: takvim ve belirsizlikler

Haberlere göre yararlanıcıların 30 gün içinde itiraz hakkı bulunuyor. Washington’daki kulislerde, iptallerin hibe sözleşmesi hukuku ve federal idare usulleri açısından yargıya taşınabileceği konuşuluyor; bu da projelerin nihai akıbeti konusunda belirsizlik yaratıyor.

Piyasa etkisi: şebeke ve depolamada gecikme riski, tedarik zincirinde sis perdesi

Kesintiler, şebeke modernizasyonu, enerji depolama, bina verimliliği ve bazı karbon yönetimi uygulamalarında gecikmelere yol açabilir. Tedarikçiler ve taşeronlar için sipariş görünürlüğü zayıflarken, bazı bölgelerde istihdam ve yerel yatırım planları yeniden yazılmak zorunda kalabilir.

Türkiye ve AB için okunacak ders: Siyasileşme riski ve finansmanda çeşitlendirme

ABD’deki geri adım, büyük ekonomilerde enerji dönüşümünün siyasi dalgalanmalara açık olduğunu hatırlatıyor. Türkiye açısından mesaj net: Yerli mevzuat istikrarı, çok kaynaklı finansman ve partiler üstü mutabakat birbirini tamamlayan emniyet supapları olacak. Yeşil hidrojen, depolama ve şebeke yatırımları gibi uzun vadeli projeler, dış politikalardaki zikzaklardan etkilenmemek için çok taraflı sermaye ve güçlü hukuki güvencelerle desteklenmeli.

Önümüzdeki adımlar: Temyiz süreçleri, olası davalar ve “yeniden paketleme” senaryoları

Önümüzdeki haftalarda itiraz süreçleri ve muhtemel dava başvuruları gündemi belirleyecek. Bazı projeler eyalet bütçeleri veya özel sermaye ile yeniden paketlenebilir; ancak karar şimdiden ABD’nin iklim liderliği algısına ve yatırımcı güvenine gölge düşürdü.

Kaynaklar ve daha fazla okuma

DOE basın açıklaması, Washington Post’un kapsamlı dosyası, AP’nin eyalet dağılımı vurgusu, E&E News’un politika ve hukuk takibi, Utility Dive ve PBS’in sektör etkileri haberleri.

Okura çağrı

ABD’deki 7,6 milyar dolarlık iptal kararı sizce Türkiye’de hidrojen, depolama ve şebeke yatırımları için ne ifade ediyor?

Türkiye’de kamu fonlarına bağımlılığı azaltıp çok kaynaklı finansmana yönelmek sizce zorunlu mu?
Yatırımcı güvenini artırmak için hangi sözleşme ve hukuki güvenceler öncelikli olmalı?
Benzer bir kesinti Türkiye’de yaşansa en çok hangi alan etkilenir: şebeke, depolama, verimlilik mi?
Özel sektör ve belediyeler bu risklere karşı nasıl bir yol haritası izlemeli?

Görüşlerinizi yorumlarda paylaşın. Farklı bakışlar analizimizi zenginleştirir.