NDK’nin 09.10.2025 tarihli ve 33042 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan yeni yönetmeliği, nükleer ihracat kontrolüne ithalat kontrolünü de ekleyerek iki yönlü bir mevzuat yapısı kuruyor.

Hızlı Bakış

  • 09.10.2025 tarihli ve 33042 sayılı Resmî Gazete’de “Nükleer İhracat ve Nükleer İthalat Kontrolü Yönetmeliği” yayımlandı.
  • Yeni yönetmelikle 13.02.2020 tarihli mevcut yönetmelik yürürlükten kaldırıldı.
  • Yönetmelik ihracat kontrolüne ilave olarak ithalat kontrolünü de kapsıyor; listeler, izin süreçleri genişletildi.
  • UAEA güvence denetimi, yeniden transfer sınırlamaları ve %20 üstü zenginleştirme yasağı gibi güvenlik kuralları netleştirildi.
  • Yeni düzenleme, Türkiye’nin 2050’ye kadar 20 GW nükleer hedefi ve yerli reaktör vizyonuyla doğrudan ilişkili bir altyapı adımıdır.

Resmi durum: Yönetmeliğin hukuki dayanakları, yayımlanma ve yürürlük bilgileri

Kaynak: Resmi Gazete, 09.10.2025, Sayı 33042 – “Nükleer İhracat ve Nükleer İthalat Kontrolü Yönetmeliği”. Tam metin için: resmigazete.gov.tr.

Dayanak: 7381 sayılı Nükleer Düzenleme Kanunu m.4/8 ve 95 sayılı CBK m.4/1(f), m.5/1(b).


Yürürlük: Yönetmelik yayımlanma tarihinde yürürlüğe giriyor (Madde 21) ve 13/02/2020 tarihli “Nükleer İhracat Kontrolü Yönetmeliği”ni yürürlükten kaldırıyor (Madde 20). Mevzuattaki atıflar yeni metne yapılmış sayılıyor.

Ne değişti: İhracata ithalat eklendi, liste ve izin mimarisi genişledi

İki yönlü kontrol
;2020’de yalnızca ihracata odaklanan yapı, artık ithalat kontrolünü de kapsıyor. “Nükleer İhracat Kontrolüne Tabi Eşya Listesi” (Nükleer Transfer Uyarı Listesi + Nükleer Çift Kullanım Listesi) ve “Nükleer İthalat Kontrolüne Tabi Eşya Listesi” NDK tarafından yayınlanacak ve güncellenecek (Md.10, Md.14).

Güvenlik ve denetim koşulları
Nükleer silah/patlayıcı yapımında kullanım kesin olarak yasak (Md.5). Fiziksel koruma sözleşmesi ve ulusal/alıcı ülke mevzuatına uygun sevkiyat koşulları zorunlu (Md.6). UAEA güvence denetimi şartları açık (Md.7). Zenginleştirme tesisi/ekipman/teknolojisi için %20 üstü uranyuma tasarım/ısıtma yasağı ve taahhüt zorunluluğu (Md.8). Yeniden transferde güvence koşulları ve yasaklar net (Md.9).

İzin süreçleri (ihracat)
NDK izni zorunlu (Md.10/2). Başvuruda Son Kullanım Sertifikası, teknik doküman, meslek odası kaydı gibi belgeler aranır; gerekirse MSB ve DIŞİŞLERİ görüşü alınır (Md.12). Geçerlilik: genel olarak 3 ay; radyoaktif maddeler hariç diğer eşya için 1 yıl (Md.13). Değişiklik bildirimi ve süre uzatımı kuralları belirli (Md.13).

İzin süreçleri (ithalat)
NDK izni zorunlu (Md.15–16). Başvuruda son kullanıcı talep yazısı, fatura/proforma, teknik doküman, meslek odası kaydı gibi belgeler istenir (Md.16). Geçerlilik: genel olarak 3 ay; radyoaktif maddeler dışındaki eşya için 6 ay (Md.17). Gerekirse ilgili bakanlıklardan görüş alınabilir (Md.16/6).

Geçiş ve yaptırım:
Yönetmelik kapsamındaki faaliyetler NDK denetiminde; aykırılıkta idari yaptırımlar uygulanır (Md.18). Mevcut başvurular, başvuru tarihinde yürürlükteki mevzuata göre tamamlanacak (Geçici Md.1).

Neden önemli: Türk sanayisi, tedarik zinciri ve dış ticaret için anlamı

Tedarik güvencesi ve izlenebilirlik
İthalat kontrolü ile, hassas eşya ve teknolojiler için içeri giriş kapısında da NDK değerlendirmesi devreye girdi. Bu, yerli üretim/entegrasyon projeleri için doğru spesifikasyon ve uygunluk doğrulaması sağlar.

UAEA uyumu ve ihracat pazarları
Güvence denetimi, son kullanım ve yeniden transfer kuralları, tedarikçi/alıcı ülke nezdinde uyumluluğu artırır; AB, ABD ve diğer pazarlara çıkışta risk primini düşürebilir.

Ar-Ge ve yerlileşme
Liste ve izin mimarisi, çift kullanımlı yazılım/donanım ve alt bileşenlerde yerlileşme için net sınırlar ve süreçler sağlayarak planlamayı kolaylaştırır.

Türkiye’nin nükleer yol haritası: Yeşil Haber’in üç kritik bağlantısı ile referanslar

ABD–Türkiye nükleer işbirliği mutabakatı: Teknoloji, standardizasyon ve lisans süreçleri ekseninde stratejik işbirliği zemini. Detaylar için: ABD–Türkiye nükleer işbirliği mutabakatı.

Yerli nükleer reaktör çağrısı: Mühendislik kapasitesi, yerlileşme ve tedarik zinciri gelişimi için yol açma hedefi. Yorum ve arka plan: Türkiye yerli nükleer reaktör çağrısı.

2050’ye kadar 20 GW nükleer hedefi: Uzun vadeli kurulu güç vizyonu; baz yük ve arız güvencesinde nükleerinin rolü. Analizimiz: Türkiye 2050 – 20 GW nükleer enerji hedefi.

Yeni yönetmelik bu yol haritasında nereye oturuyor?

1) Lisanslama ve tedarik zinciri hızlandırma

İhracat/ithalat izinlerinin süreleri, eksik belge tamamlama mekanizmaları ve değişiklik bildirimi kuralları, projelerin satış/tedarik aşamalarında belirsizliği azaltır. Bu, 20 GW hedefi ve yerli reaktör vizyonunda özel sektör planlamasını kolaylaştırır.

2) Güvenlik ve itibar

UAEA güvence koşulları, zenginleştirme sınırları ve yeniden transfer yasakları, Türkiye’nin uluslararası itibarını güçlendirir; teknoloji ortaklıkları için güvenli çatı sağlar. ABD ile mutabakat kapsamındaki standart uyumuna doğrudan katkı verir.

3) Çift kullanımlı alanlar için netlik

Yazılım, sensör, elektronik, malzeme ve proses teknolojilerinde çift kullanım kapsamı netleştikçe, hem ihracat pazarlığı hem yerlileşme yatırımlarının fizibilitesi güçlenir.

Sektöre pratik etkiler: İhracatçı ve ithalatçılar için kontrol listesi

İhracatçı için: Son Kullanım Sertifikası, teknik doküman, meslek odası kaydı ve gerekirse fiziksel koruma sözleşmesi; MSB ve DIŞİŞLERİ görüşleriyle birlikte izin akışı (Md.12–13). Geçerlilik ve uzatma sürelerini (3 ay/1 yıl) takvime alın.

İthalatçı için: Son kullanıcı talep yazısı, fatura/proforma, teknik doküman, meslek odası kaydı; nükleer güvence kapsamında Yönetmelik yükümlülükleri (Md.16–17). Geçerlilik (3 ay/6 ay) ve değişiklik bildirimi sürelerine dikkat.

Firecarrier yorumu: Yönetmelik, yatırım sinyali kadar bir filtrasyon aracı

Metin, yalnızca resmi uyum belgesi değil. Tedarik zincirinde filtreleme görevi görerek proje kalitesini yükseltir. Doğru planlanmış son kullanım/proses izleme zinciri, hem finansörlerin risk iştahını artırır hem de ortak teknoloji geliştirme programlarına kapı açar. Bu nedenle, 20 GW yol haritasında hukuki-altyapı paketi (izinler, listeler, denetim) ile endüstriyel yerlileşme (yerli reaktör çağrısının alt başlıkları) birlikte ele alınmalı.

Yorumunuzu bırakın

Yeni yönetmelik Türkiye’nin nükleer enerji stratejisinde sizce nasıl bir dönüm noktası oluşturuyor?
İthalat ve ihracat kontrollerinin sıkılaştırılması sizce yerli nükleer sanayiye güç mü katar, yoksa bürokratik yük mü getirir?
Düşüncelerinizi bizimle yorumlarda paylaşın.

İlgili haberler


İlgili HaberlerYazarın Diğer İçerikleri

Bir Cevap Bırakın

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz