HESİAD’ın “Kuraklık ve depolama” mesajı: Hidroelektriğin yeni rolü, riskler ve Türkiye için yol haritası

İstanbul’daki HESİAD basın buluşmasının ana başlıkları; kuraklık, hibrit santraller ve pompaj depolamalı HES (su bataryası). Yeşil Haber, küresel örneklerle dengeleyerek sektörün fırsatlarını ve kırılganlıklarını analiz ediyor.

HESİAD basın buluşmasından öne çıkanlar: Kuraklık alarmı, hibritler ve “su bataryası” çağrısı

Hidroelektrik Santralleri Sanayi İş İnsanları Derneği (HESİAD), İstanbul’daki basın buluşmasında kuraklığın enerji arz güvenliğini zorladığını, bütüncül su yönetimi ve hızlı düzenleme ihtiyacını vurguladı. Öne çıkan başlıklar şunlardı: Havza bazlı su planlaması, paydaş erişimini düzenleyecek bir “Su Bakanlığı” önerisi, hibrit santrallerin (HES + GES/RES, yüzer GES dahil) önünün açılması ve pompaj depolamalı HES’lerin (su bataryaları) hızla devreye alınması. Kuraklık nedeniyle üretimi düşen santraller için geçici finansal destek mekanizmaları talep edildi.

HESİAD yöneticilerinden dikkat çeken açıklamalar

Basın buluşmasında konuşan HESİAD Başkanı Elvan Tuğsuz Güven, Türkiye’nin ağır kuraklıkla karşı karşıya olduğunu belirterek şu ifadeleri kullandı: “Kuraklıkla mücadele ülke kaynaklarının sürdürülebilirliği adına bütünleşik bir eylem planı ile yapılmalı. HES’ler milli servet statüsündedir. İçme suyu, tarım ve enerji üretimi için adil erişimi düzenleyecek bir ‘Su Bakanlığı’ kurulmasını öneriyoruz.”

HESİAD Yeni Yatırımlardan Sorumlu Başkan Yardımcısı Ziya Erdem (Sanko Enerji) ve HESİAD Tedarik Ekosisteminden Sorumlu Başkan Yardımcısı Ayşen Özbaş (Andritz), mevcut altyapıya hibrit santral entegrasyonunun hızla açılması gerektiğini vurguladı. Ayrıca Yönetim Kurulu Üyesi Turgay Akgün (Andritz), Yavuz Selim Kılınç (Gülsan Holding) ve Genel Sekreter Hüseyin Yücebaş da kuraklığın etkilerinin azaltılması için pompaj depolamalı HES’lerin acilen hayata geçirilmesi gerektiğini dile getirdiler.

Elvan Tuğsuz Güven ayrıca, üretimi düşen HES’ler için sistem kullanım bedellerinin üretim üzerinden alınması ve hibrit tesis kurulumlarına dair sınırlamaların kaldırılması yönünde düzenleme beklentisini yineledi. Böyle bir düzenlemenin sektör için “can suyu” olacağını vurguladı.

Türkiye’nin hidroelektrik resmi: Güçlü kurulu güç, dalgalanan üretim ve planlama ihtiyacı

Türkiye’de hidroelektrik kurulu güç 30 GW’ların üzerinde ve toplam kurulu gücün yaklaşık çeyreğini temsil ediyor. Ancak son yıllarda su rejimindeki değişimler üretimde belirgin dalgalanmalara yol açtı. Barajlara gelen su miktarındaki düşüşler, elektrik üretimini azaltırken doğalgaz ikamesi ve maliyet baskısı yaratıyor. Bu tablo, mevcut altyapının daha verimli işletilmesi, hibritleşme ve akıllı su yönetimi olmadan sadece yeni kapasite hedefleriyle sürdürülebilirliğin sağlanamayacağını gösteriyor.

Pompaj depolamalı HES (su bataryası): Neden gündemin merkezinde?

Pompaj depolamalı HES’ler, rüzgar ve güneş gibi değişken kaynakların yanında uzun süreli enerji depolama sunarak şebekenin esnekliğini ve dengesini güçlendiriyor. Gece düşük fiyatlı elektrikle suyu üst rezervuara basıp, yoğun saatlerde türbinleyerek sisteme enerji veriyorlar. Türkiye’de henüz örnek tesis olmamasına rağmen, nükleer devreye girişleri ve yenilenebilir payının artışı dikkate alındığında, bu teknoloji pik yönetimi ve frekans istikrarı için stratejik bir araç olarak öne çıkıyor.

Hibrit santraller ve yüzer GES: Mevcut altyapıyla hızlı verim artışı

HES’lerin trafo ve iletim altyapısı, aynı sahada veya yakın çevrede karasal/yüzer GES ve RES entegrasyonunu kolaylaştırır. Bu sayede kurak dönemde düşen üretim kısmen telafi edilir, aynı bağlantı noktasından çoklu kaynak çalıştırılarak şebekeye daha dengeli güç verilir. İzin ve kapasite tahsis süreçlerinin öngörülebilir ve hızlı işlemesi, hibritleşmenin temposunu belirleyecektir.

ABD örnekleri: Güvenlik, çevre ve izin süreçleri

Teknik güvenlik ve izleme

ABD’de 2000’lerde yaşanan bir üst rezervuar arızası, ölçüm ve emniyet paylarının ne kadar kritik olduğunu gösteriyor. Aşırı doldurma, sensör/gösterge hataları ve düşük serbest kot gibi ayrıntılar büyük hasarlara yol açabilir. Sonuç, SCADA/izleme sistemleri, bağımsız denetim ve muhafazakar işletme marjları şart.

Çevresel ve sosyal lisans

Kaliforniya’daki bazı pompaj depolama projeleri, yer seçimi, ekoloji, su hakları ve yerel itirazlar nedeniyle yıllarca gecikti veya rafa kalktı. Ekosistem etkisi ve paydaş katılımı erken ve şeffaf yürütülmezse, finansal fizibilite bozulabilir.

Regülasyon ve takvim gerçekçiliği

İzin zincirleri uzun ve çok kurumlu. Hatalı takvim varsayımları, maliyet şoklarına ve projenin “sonsuz fizibilite” döngüsüne girmesine neden olabilir. Gerçekçi takvim–bütçe ve aşamalı onay yaklaşımı kritik.

Çin deneyimi: Ölçek mümkün, ayak izi büyük

Çin, son yıllarda çok büyük bir pompaj depolama portföyünü devreye alarak ve inşa ederek dünyanın geri kalanına ölçek dersi verdi. Ancak genişleyen rezervuarlar, arazi kullanımı, yer değiştirmeler ve hidrolojik etkiler gibi alanlarda tartışmaları da artırdı. Türkiye için mesaj net: Ölçeklenebilirlik bir başarı ama ekolojik ve sosyal maliyetleri minimize edecek akıllı planlama zorunlu.

Bu bağlamda, geçtiğimiz günlerde Türkiye Enerji Bakanı’nın Çin merkezli CGTN’ye verdiği röportajda Türkiye–Çin yenilenebilir enerji işbirliği vurgusu dikkat çekti. Röportajda hidroelektrik doğrudan gündeme gelmedi. Ancak Yeşil Haber olarak biz, bu işbirliğinin hidroelektrik ve pompaj depolama alanında da geliştirilebileceğini görüyoruz. Çin’in ölçek tecrübesi ile Türkiye’nin mevcut hidroelektrik altyapısı ve şebeke entegrasyon kabiliyeti birleşirse, hem teknolojik hem de finansal adımların hızlanması mümkün olabilir. Böyle bir açılım, Türkiye’nin enerji güvenliğine katkı sağlarken iki ülkenin yenilenebilir vizyonunu da daha somut hale getirebilir.

Türkiye’de uygulanabilirlik: hangi ilkelerle, nerede başarı?

İlke 1: “Mevcut altyapı + minimal yeni iz/kazı”

Öncelik, mevcut HES altyapısına üst/alt rezervuar eşleşmesi veya kapalı devre tasarımlarla ek yapılabilecek sahalara verilmeli. Bu, hem izin süreçlerini kısaltır hem de çevresel etkileri azaltır.

İlke 2: Hibrit tasarım ve şebeke faydası

HES sahalarında yüzer GES ve yakın RES entegrasyonu, pompaj döngüsünün enerji maliyetini düşürür; şebekeye baseload’un bir kısmını üstlenecek kadar istikrarlı çıktı sağlar.

İlke 3: Şeffaf su yönetimi ve veri tabanlı karar

Havza bazlı veriyle, içme suyu, sulama ve enerji arasında adil tahsis yapılmalı. Su yönetimi için yeni kurumsal düzen önerileri (ör. “Su Bakanlığı”) veri paylaşımı, bağımsız denetim ve kamusal şeffaflık ilkeleriyle anlam kazanır.

Yeşil Haber’in görüşü: Stratejik destek, koşullu onay ve denge

Depolamalı HES’ler ve hibrit santraller, Türkiye’nin yenilenebilir enerjiye dayalı dönüşümünde önemli bir dengeleme omurgası olabilir. Ancak bu, koşulsuz bir “evet” değil. Güvenlik (muhafazakar işletme, bağımsız izleme), ekoloji (yer seçimi, su hakları, habitat), sosyal lisans (şeffaf katılım ve adil tazmin) ve gerçekçi izin–finansman takvimi şartlarına bağlı bir destek. Aksi halde bugünün “kurtarıcı” projeleri, yarının hayalet tesisleri olabilir.

Firecarrier bakışı: Eski gövdeyi yeni akılla taşımak

Hidro, bu ülkenin enerji hikayesinde eski bir gövde. Onu yeni akılla taşırsak – hibrit, depolama, veri ve şeffaflıkla – dönüşümün yükünü paylaşır. Akılsız büyüme, baraj duvarlarını kalınlaştırır, akıllı büyüme, sistemi güçlendirir. Yeşil Haber, depolamayı stratejik görüyor, ama yalnızca iyi planlanmış, iyi denetlenmiş ve ekosistemle barışık projeler için.

Okuyucularımıza soruyoruz: Sizce Türkiye’nin enerji güvenliği için pompaj depolamalı HES yatırımları hangi koşullarda öncelik kazanmalı? Görüşlerinizi yorumlarda paylaşın.

İlgili haberler

• HES’lerin depolamadaki rolü artmalı
• Hidroelektrik santrallerine güneş desteği 3,5 milyar dolarlık yatırımın önünü açıyor
• HESİAD 13. Olağan Genel Kurulu Ankara’da gerçekleştirildi
• Bakan Bayraktar’ın CGTN röportajı: Türkiye–Çin enerji işbirliği

View this post on Instagram

A post shared by Yeşil Haber (@yesilhabernet)