Ana Sayfa Öne Çıkanlar EHS 2.0: Şirketlerin yeni zeka katmanı ve kurumsal dayanıklılığın geleceği

EHS 2.0: Şirketlerin yeni zeka katmanı ve kurumsal dayanıklılığın geleceği

Yazar

Baha Ata

Eki 27, 2025 @ 17:46 Değiştirilme tarihi: Eki 27, 2025 @ 18:43

EY’nin 2025 Küresel EHS Olgunluk Araştırması, çevre-iş sağlığı-güvenlik işlevinin sadece uyum başlığından çıkıp ticari değer, verimlilik ve itibar yaratan stratejik bir karar mimarisine dönüştüğünü gösteriyor.

Hızlı bakış

EY (Ernst&Young) 2025 EHS olgunluk araştırması, EHS’nin uyumdan stratejik değer üretimine evrildiğini gösteriyor.
Şirketlerin %65’i ticari değer artışı, %79’u verimlilik iyileşmesi bildiriyor; %78’i EHS harcamalarını artırmayı planlıyor.
Dijital EHS ve yapay zeka yatırımları yükseliyor; ancak tekil, bütünleşik platform oranı sadece %20.
APAC EHS’yi stratejik öncelik yaparken ABD çeviklikte öne çıkıyor; EMEIA ölçüm ve entegrasyonda geride kalıyor.
Türkiye’de CSRD, TSRS ve CBAM uyumunun ötesine geçip EHS’yi değer yaratım mimarisine bağlamak rekabet üstünlüğü sağlıyor.

Riskten değere: EHS olgunluğu ticari değeri nasıl yaratıyor

Araştırmaya göre şirketlerin %65’i çalışan sağlığı ve güvenliği girişimlerinin ticari değer artışına katkı verdiğini, %79’u EHS yaklaşımının operasyonel verimlilikte belirgin iyileşme sağladığını, %78’i ise EHS harcamalarını önümüzdeki üç yılda artırmayı planladığını bildiriyor. Bu tablo, EHS’nin salt riskten kaçınma değil; marka güveni, süreç verimliliği ve maliyet düşüşü üzerinden değeri büyüten bir işlev haline geldiğini teyit ediyor.

Liderlik ve yönetişim: stratejik yatırım yapanlar neden önde

EHS’yi stratejik öncelik yapıp sistemli yatırım yapan “lider” grupta, çalışan sağlığı-güvenliği inisiyatiflerinin ticari değeri artırdığını söyleyenlerin oranı %81’e çıkıyor. Bu grupta strateji, liderlik-kültür ve yönetişim başlıklarına yatırım yoğunlaşırken ölçüm ve veriyle karar alma disiplininin performans farkını büyüttüğü görülüyor.

Dijital sistemler ve yapay zeka: EHS’nin veri omurgası

Şirketlerin %75’i EHS dijital sistem yatırımlarını, %71’i EHS risk azaltımı için gelişmiş analitik ve yapay zekayı artırmayı öngörüyor. EHS araçlarını kullananların %81’i bu araçların “kör noktaları” açığa çıkarmada etkili olduğunu belirtiyor. Buna karşın yalnızca %20’sinde tekil, bütünleşik bir EHS platformu bulunması, veri bütünlüğü ve gerçek zamanlı içgörü üretiminde ölçeklenme gereğini ortaya koyuyor.

Ölçüm ve ROI: veriyi raporlama için değil yönetim için kullanmak

Katılımcıların çoğu gecikmiş gösterge ve nitel değerlendirmeleri izliyor. Ancak sadece yaklaşık %28’i EHS metriklerini karar süreçlerine entegre edip sürekli iyileştirme ve ROI değerlendirmesi için sistematik kullanıyor. Veri toplanmasına rağmen analitikten yararlanamayan kurumlarda, EHS’nin yarattığı değerin görünürlüğü ve bütçe savunusu zayıflıyor.

Bölgesel izler: APAC ve ABD’den çıkarımlar, EMEIA için tecrübe

APAC’ta kurumların %61’i EHS’yi iş stratejisinin parçası olarak önceliklendiriyor. Verimlilik iyileşmesi algısı %83’e ulaşıyor. ABD’de bu oran %57 ve EHS’nin ticari değer katkısı algısı %79; belirsizlik dönemlerinde çeviklik artışı %84. EMEIA tarafında CSRD hazırlıkları ölçüm çabasını artırsa da öncü göstergelerde ve veriyi karar süreçlerine bağlamada geriden gelme eğilimi dikkat çekiyor.

Türkiye bağlamı: CSRD, TSRS ve CBAM ile uyumun ötesine geçmek

Avrupa tedarik zincirlerine entegre Türk şirketleri için EHS olgunluğu, CSRD veri gereklilikleri, TSRS ve CBAM ile uyumun pratik omurgası. Ancak bulgular, uyumun ötesine geçip EHS’yi değer yaratım hikayesine gömenlerin verimlilik, itibar ve risk azaltımında kalıcı fark yarattığını gösteriyor. Bu nedenle EHS’yi sürdürülebilirlikten İK’ya, riskten operasyonlara kadar şirketin karar mimarisine bağlayan bir “zeka katmanı” olarak tasarlamak rekabet üstünlüğü üretir.

Ece Sevin’den açıklama

Ece Sevin, EHS yatırımlarının stratejik değerine ilişkin şunları söyledi:

EY Türkiye İklim Değişikliği ve Sürdürülebilirlik Hizmetleri Lideri Ece Sevin, EY 2025 Küresel EHS Raporu hakkında açıklama yapıyor — Ece Sevin

“Farklı sektörlerden ve bölgelerden üst düzey yöneticilerin görüşlerini bir araya getiren EY Küresel Çevre, Sağlık ve Güvenlik 2025 Araştırması, stratejik ÇSG yatırımlarının nasıl bir değer sağlama aracı haline gelebileceğine dair kapsamlı bir bakış sunuyor. İşletmeler, itibarlarını güçlendiren, operasyonel verimlilik ve organizasyonel dayanıklılık sağlayan ÇSG girişimlerine yatırım yaparken; uygulamaların karmaşıklığı ve uyum gereklilikleri nedeniyle çeşitli zorluklarla karşılaşıyor. EY olarak, ÇSG uygulamalarında karşılaşılan bu zorlukları ele alarak verimlilik ve entegrasyonu teşvik eden, kritik risklere odaklanan kuruma özel çözümler geliştiriyoruz. Modern ÇSG girişimlerine rehberlik ederek dönüşümdeki bu zorlukların işletmeler için fırsata dönüşmesine katkı sağlıyoruz. Farklı sektörler ve liderlerle yürüttüğümüz uzun vadeli çalışmalarımız doğrultusunda geliştirdiğimiz çözümlerle işletmelerin ÇSG yatırım ve dönüşüm yolculuklarını çalışan, paydaş ve çevre boyutlarında sürdürülebilir hale getiriyoruz.”

Ece Sevin, EY Türkiye Şirket Ortağı ve İklim Değişikliği ile Sürdürülebilirlik Hizmetleri Lideridir. Şirketlerin çevre, iş sağlığı ve güvenliği (EHS) alanındaki yatırımlarını stratejik değer yaratımı perspektifinden değerlendiren rapor ve uygulamalarda kurumsal yaklaşımı temsil etmektedir.

Yol haritası: EHS’yi değer yaratım mimarisine bağlamak

EHS’yi değer yaratım öyküsüne gömmek

Kurumsal vizyon, ticari hedefler ve operasyonel önceliklerle hizalı, yönetim kurulu tarafından sahiplenilen bir EHS stratejisi kurun. EHS çıktıları ile müşteri bağlılığı, maliyet, kapasite kullanım ve kalite metrikleri arasındaki ilişkiyi görünür kılın.

Sürekli iyileştirme ve dayanıklılık

Düzenlemeler sıkılaşırken, küçük ama sürekli süreç iyileştirmeleri ile olay önleme, duruş süreleri ve tedarik sürekliliğini izleyin. Olağanüstü dönemlerde çevikliği artıran kontrol setlerini canlı tutun.

Holistik yaklaşım ve kültür

Liderlik-kültür, yönetişim, işletim modeli ve saha kontrollerini birlikte ele alın. Fiziksel güvenliğin yanı sıra psikososyal risk ve çalışan esenliğini de kapsayın. Amaç: “herkesin işi EHS” kültürü.

Dijitali ölçeklemek ve entegrasyon

Tekil EHS platformuna geçerek veri bütünlüğünü sağlayın. İleri analitik ve yapay zekayı olay tahmini, kök neden ve kontrol etkinliği için kullanın. Kurumsal risk yönetimi ve finans sistemleriyle entegre edin.

Ölç, izle, iyileştir: ROI’yi baştan tasarla

Her yeni kontrol ve girişim için hedeflenen sonuç metriklerini (ör. kayıp zamanlı olay, kalite hatası, maliyet) baştan tanımlayın. Öncü ve gecikmiş göstergeleri birlikte izleyerek bütçe ve yatırım savunusunu sayısallaştırın.

Dipnotlar: temel kavramlar ve kısaltmalar

EHS (Environment, Health and Safety)
Şirketlerin çevre, iş sağlığı ve güvenliği performansını yöneten sistematik çerçeve. Amaç; çalışan güvenliği, çevresel etki azaltımı ve operasyonel süreklilik yoluyla kurumsal riskleri minimize etmek ve değer yaratmak.

ROI (Return on Investment):
Yatırımın geri dönüş oranı. EHS bağlamında, yapılan yatırımların kazandırdığı operasyonel verimlilik, maliyet düşüşü, itibar ve dayanıklılık gibi faydaların ölçülmesini ifade eder.

CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive)
Avrupa Birliği’nin 2024 itibarıyla yürürlüğe giren sürdürülebilirlik raporlama direktifi. Büyük ve orta ölçekli şirketlerin çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) performanslarını detaylı biçimde raporlamasını zorunlu kılar.

TSRS (Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları): KGK tarafından yayımlanan, Türkiye’deki şirketlerin sürdürülebilirlik raporlamasında CSRD ile uyumlu biçimde veri toplamasını ve şeffaf raporlama yapmasını sağlayan ulusal standartlar seti.

CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism): Avrupa Birliği’nin karbon sızıntısını önlemeye yönelik sınırda karbon düzenleme mekanizması. AB’ye ihracat yapan ülkelerdeki üreticilerin karbon yoğunluğunu azaltmasını teşvik eder ve karbon fiyatlandırmasını küresel ölçekte dengeler.

Sizce EHS’yi sadece uyum başlığı değil, şirketin “zeka katmanı” yapan ilk üç adım hangileri olmalı?