Ana Sayfa Öne Çıkanlar Alev çemberi: Avrupa ve Türkiye’de orman yangınları neden bu kadar şiddetli?

Alev çemberi: Avrupa ve Türkiye’de orman yangınları neden bu kadar şiddetli?

Yazar

Ağu 16, 2025 @ 10:17 Değiştirilme tarihi: Ağu 18, 2025 @ 17:26

Avrupa ve Türkiye’de 2025 yazı: Rekor sıcak dalgaları, milyonlarca ton CO₂ salan yangınlar ve tükenen orman yutakları.

Avrupa’da 2025 yazı, peş peşe sıcak hava dalgalarıyla yangın havasını (sıcak, kuru ve rüzgârlı koşullar) olağanüstü artırdı. AB’nin resmi yangın veri tabanına göre yılbaşından 13 Ağustos’a kadar 439.568 hektar alan yandı; geçen yılın aynı dönemine kıyasla iki kattan fazla. Türkiye’de de Haziran sonundan itibaren yangınlar hızla çoğaldı; Orman Genel Müdürlüğü’nün (OGM) paylaştığı verilere göre yalnızca Ocak–Temmuz döneminde 4.426 orman yangınında yaklaşık 49.769 hektar zarar gördü. Bu tablo, iklim değişikliğinin Avrupa yazlarını daha sıcak, daha kuru ve daha tehlikeli hale getirdiğini gösteriyor.

AB Bilim Merkezi (EFFIS): 13 Ağustos 2025’e kadar 1.628 yangın, 439.568 ha yanan alan, tahmini 14,11 Mt CO₂ salımı.
FT ve ajanslar: 2025’te Avrupa’daki yangın sayısı geçen yıla göre yaklaşık %50 arttı; sıcaklıklar birçok bölgede 40°C+.
Türkiye: 2025’in ilk 7 ayında 4.426 orman yangını; toplam ~49.769 ha zarar (OGM verisine dayalı haberleştirmeler). 12 Ağustos’ta OGM “bu yıl 5 binden fazla yangınla mücadele edildi” dedi.
Avrupa, küresel ortalamanın iki katından hızlı ısınıyor; Temmuz 2025, küresel ölçekte üçüncü en sıcak Temmuz.

Avrupa’da 2025 yangın sezonu: Rakamlar ve sıcak dalgalarının rolü

AB’nin EFFIS sistemi, 13 Ağustos 2025 itibarıyla kıta genelinde 439.568 ha’lık yanmış alan ve 1.628 yangın kaydetti. Aynı dönemde 2024 verileri 188.643 ha ve 1.089 yangındaydı. Bu yılki yangınlar, ısı dalgaları ve kuraklıkların etkisiyle CO₂ emisyonlarını da artırdı (yaklaşık 14,11 Mt CO₂).

FT’nin 13–14 Ağustos tarihli haberine ve ajanslara göre İspanya, Portekiz, Fransa, Yunanistan, Karadağ ve Türkiye’de yangınlar başkentlerin eteklerine kadar yaklaştı; AB Sivil Koruma Mekanizması 2025’te 2024’ün tamamı kadar kez aktive edildi. İspanya ilk kez resmî hava desteği talep etti; Fransa konuşlu iki uçak gönderildi. Bölge genelinde 40–45°C sıcaklıklar bildirildi.

Bu tablo sürpriz değil: Copernicus’a göre Avrupa, küresel ortalamanın iki katından hızlı ısınıyor ve Temmuz 2025 küresel ölçekte 3. en sıcak Temmuz oldu. Kuzey Avrupa’da bile yaz ortasında 30°C’yi aşan sıcak dalgaları gözlendi.

Ülke Ülke 2025 yangın tablosu

Yunanistan: Adalardan anakaraya yayılıyor

Son 24 saatte 152’den fazla yeni yangın çıktı; 4.850 itfaiyeci çok cepheli mücadele veriyor. Binlerce kişi Chios ve Zakynthos adalarından tahliye edildi. Zakynthos’ta 15 km’yi aşan üç ayrı cephe kontrol altına alınamadı. Patras’ta evler ve işyerleri yandı, sahillerde mahsur kalanlar kurtarma botlarıyla tahliye edildi. AB ülkelerinden ek hava desteği talep edildi.

İtalya: Kırmızı alarm altında

16 büyük şehirde (Roma, Bologna, Floransa dahil) bollino rosso (kırmızı alarm) ilan edildi. Sardinya’da 4 yaşında bir çocuk sıcak çarpmasından hayatını kaybetti. Vezüv Yanardağı’ndaki yangınlar nedeniyle ulusal parkın yürüyüş yolları kapatıldı. Ferragosto tatili boyunca sıcak dalgasının devam etmesi bekleniyor.

İspanya: Kuzeybatıda tahliyeler

León’da 4.000’den fazla kişi tahliye edildi, gönüllü bir itfaiyeci yaşamını yitirdi. Madrid yakınlarındaki Tres Cantos’ta bir binicilik merkezi çalışanı yanıklar sonucu hayatını kaybetti. 70 km/s’yi aşan rüzgârlar alevleri yerleşimlere itti.

Portekiz, Fransa ve Balkanlar

Portekiz’in merkezindeki Trancoso’da büyük bir orman yangını sürüyor. Fransa’da ikinci sıcak hava dalgası nedeniyle hastaneler teyakkuzda. Karadağ’da başkent Podgorica’nın kuzeyinde alevlerle mücadele eden bir asker hayatını kaybetti.

Kanada: Dünya çapında ikinci en kötü sezon

2025’te 7,3 milyon hektar yandı; bu, 5 yıllık ortalamanın %78 üzerinde. 470’ten fazla yangın “kontrol dışı” durumda. Saskatchewan ve Manitoba, yanan alanın %60’ını oluşturuyor. Birleşmiş Milletler Üniversitesi’ne göre, mevsimsel sıcaklıklar ortalamanın 2,5°C üzerinde ve iklim değişikliği yangın sezonunu uzatıyor, yangınların şiddetini artırıyor.

Türkiye’nin 2025 yazı: Erken başlayan, yaygınlaşan yangınlar

OGM ve kurum açıklamalarına dayanan haberleştirmelere göre Türkiye’de Ocak–Temmuz 2025 arasında 4.426 orman yangını yaşandı; ~49.769 ha alan zarar gördü. 12 Ağustos’ta OGM “5 binden fazla yangınla mücadele ettik” bilgisini paylaştı. İl ölçeğinde Çanakkale, Balıkesir, İzmir gibi sahil ve yakın hinterlant illerinde hem yangın adedi hem de yanan alan öne çıktı.

AFAD ve İçişleri Bakanlığı haftalık bültenleri, Temmuz’un ikinci yarısında çok sayıda ilde tahliyeler ve güvenli bölgeye yönlendirmeler yapıldığını doğruluyor.

“Yangın Havası” neden artıyor? (Bilimin söylediği)

Isı dalgası + kuraklık + rüzgar birleşince bitki örtüsünün nemi düşüyor; yangın havası güçleniyor. IPCC; Akdeniz’de artan sıcak hava dalgaları, kuraklık ve arazi kullanımı değişimlerinin yangın mevsimini uzattığını ve riski artırdığını vurguluyor.

Atıf çalışmaları (World Weather Attribution), Akdeniz ve kuzey Avrupa’daki yakın dönem sıcak dalgalarının insan kaynaklı iklim değişikliği olmadan çok daha az olası olduğunu gösteriyor.

CAMS (Copernicus Atmosphere Monitoring Service), 2025’in ilk yarısında küresel yangın emisyonlarının 2003’ten beri kaydın ikinci en yüksek seviyesinde seyrettiğini; Avrupa ve Kanada’nın öne çıktığını raporladı.

Geri besleme döngüsü: Ormanlar yanıyor, karbon yutakları zayıflıyor

Yangınlar yalnızca CO₂ salmıyor; aynı zamanda yutak kapasitesini de azaltıyor. Küresel Karbon Bütçesi’ne göre 2014–2023 ortalamasında insan kaynaklı CO₂’nin yaklaşık %26’sını okyanuslar, %29’unu karasal ekosistemler (ormanlar dahil) emiyor; geri kalanı atmosferde kalıyor. Bu yutaklar kalıcı ve sabit değil; sıcaklık ve kuraklık arttıkça dalgalanıp zayıflayabiliyor. 2024’te rekor CO₂ artışı, toprak/orman yutağının strese girdiğine dair endişeleri güçlendirdi.

2025 yazında Akdeniz ve İberya’daki yangınların ek CO₂ salımı (AB verisine göre 14,11 Mt CO₂) bu geri besleme riskini güncel kılıyor: Yanan ormanlar karbonu atmosfere geri veriyor ve kısa vadede yutak rolü kayboluyor.

Enerji sistemlerine etkisi

Aşırı sıcaklarda elektrik talebi (soğutma) sıçrarken; yangın dumanı, aşırı ısınan su kaynakları ve iletim hatları arz tarafını da zorlayabiliyor. AB ve ulusal otoriteler 11–14 Ağustos haftasında çok sayıda kırmızı alarm ve uyarı yayımladı.

Ne yapmalı? (Kısa yol haritası)

Erken uyarı ve izleme: EFFIS, NASA FIRMS ve ulusal sistemlerle yüksek risk günlerinde kapalı alan, kıvılcım kaynağı ve açık ateş kısıtları.
Yakıt yönetimi: Orman‑kent ara yüzünde (WUI) şeritler, budama, taşınabilir su/hidrant altyapısı; tarımsal anız ve enerji nakil hatlarında bakım‑denetim. (IPCC risk azaltım çerçevesi)
Yerel hazırlık: Köy/mahalle bazlı tahliye planları, duman‑sağlık rehberleri; itfaiye/OGM kapasitesinde kara ekipleri ve eğitim önceliği.
İklim uyumu + azaltım: Emisyonları düşürmeden yangın riskini kaynağında azaltmak zor; aynı anda uyum (hazırlık) ve azaltım (emisyon kesintisi) şart. (IPCC, Copernicus)

Türkiye için özel not

2024’te kayda geçen 3.797 orman yangınıyla rekor yıllardan birini yaşayan Türkiye’nin (yanan alan: ~27.485 ha), 2025’e daha kuru‑sıcak bir başlangıç yaptığı görülüyor. 2025 Temmuz sonunda ~4.426 yangın ve ~49.769 ha hasar bildirilmesi, mevsimin henüz devam ettiği düşünülünce önemli bir uyarı.

Not: Bu içerik kamusal bilgilendirme amaçlıdır.

Sizce artan sıcak dalgaları ve orman yangınlarıyla mücadelede hangi adımlar öncelikli olmalı? Görüşlerinizi bizimle paylaşın.

Kaynaklar (seçki)

AB Bilim Merkezi – EFFIS Current wildfire situation in Europe (13 Ağustos 2025 güncellemesi).
Financial Times – Wildfires spread dangerously close to southern European capitals
Reuters/AP – Avrupa’da 2025 yazı yangınları ve AB Sivil Koruma Mekanizması.
Copernicus Climate – Avrupa neden daha hızlı ısınıyor? (14 Temmuz 2025) & Temmuz 2025 iklim bülteni.
World Weather Attribution – Akdeniz ve Fennoskandiya sıcak dalgası atıfları (2024–2025).
Global Carbon Budget 2023/2024 – Okyanus ve kara yutak payları.
OGM/ulusal kurum bültenleri ve OGM verisine dayalı özet haberler (Ocak–Temmuz 2025).
AFAD & İçişleri – Temmuz 2025 haftalık yangın bilgilendirmeleri.