Ana Sayfa Öne Çıkanlar CBAM geri sayımında Türkiye: En büyük pazar AB, pusula Almanya. Risk-fırsat dengesi...

CBAM geri sayımında Türkiye: En büyük pazar AB, pusula Almanya. Risk-fırsat dengesi nasıl kurulacak?

Yazar

Eki 8, 2025 @ 16:29 Değiştirilme tarihi: Eki 8, 2025 @ 19:50

AB’nin CBAM sürecinde Türkiye için kritik 12 ay

Hızlı Bakış

CBAM 1 Ocak 2026’da mali yükümlülüğe geçiyor. Geçici benchmark 2025’te bekleniyor.
Belirsizlik, Türkiye’nin AB’ye ihracatında fiyatlama ve sözleşme şartlarını doğrudan etkiliyor.
Almanya’nın 6 milyar €’luk CCS programı talep tarafında düşük karbon standardını hızlandırıyor.
İlk etki alanı çelik, çimento, alüminyum ve gübre; otomotiv yan sanayi dolaylı etkileniyor.
TR-ETS takvimi ve elektrik emisyon faktörünün düşürülmesi marjı korumada belirleyici.
Erken şeffaflaşan tesisler PCF/EPD ve RE-PPA ile “risk indirimi primi” avantajı yakalıyor.

AB’nin CBAM’i 1 Ocak 2026’da mali yükümlülüğe geçerken, nihai kıyas değerleri (benchmark) 2026 başına kaldı.

2025’te geçici benchmark paylaşımı bekleniyor. Bu belirsizlik, Türkiye’nin AB’ye yaptığı yüksek paylı ihracatın fiyatlamasını ve tedarik sözleşmelerini doğrudan etkiliyor.

Aynı anda Almanya’nın 6 milyar avroluk sanayi dekarbonizasyon/CCS programı devrede. Türkiye’nin AB ile yüksek düzeyli iklim diyaloğu ETS-CBAM uyumunu hızlandırıyor ve Türkiye’nin İklim Kanunu + ETS zemini hazır. Kısacası: pencere dar, yön belli.

AB, Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı. 2024’te Türkiye ihracatının ~%41’i AB’ye, ithalatın ~%32’si AB’den.
Türkiye, AB’nin en büyük çelik tedarikçisi konumuna yükseldi (2024’te ithalatın ~%12’si). CBAM çelikte ilk dalga etkileri büyütür.
AB-Türkiye iklim diyaloğu CBAM ve karbon fiyatlamada düzenli/organize müzakere hattı kurdu.
Türkiye İklim Kanunu Temmuz 2025’te yürürlüğe girerek ulusal ETS için hukuki altyapıyı oluşturdu.
Almanya’nın €6 milyar sanayi dekarbonizasyon/CCS programı Avrupa sanayisinin yeni referansı; tedarik zinciri beklentilerini hızla “düşük karbon”a kilitliyor.

Türkiye için ne anlama geliyor?

1) Fiyatlama ve sözleşme mimarisi “karbon koşullu” hale geliyor

CBAM’ın 2026’da sertifikaya geçmesiyle, gömülü emisyon artık nihai satış fiyatının belirleyeni olacak. 2025’te olası geçici benchmark piyasaya “tahmini çıpa” verir ama nihai değerler 2026 başında netleşecek; bu da ileri tarihli kontratlarda risk primi ve yeniden fiyatlama maddeleri gerektirir.

2) En hızlı etki alanı: demir-çelik, çimento, alüminyum, gübre

Türkiye’nin AB’ye çelik ihracatındaki ağırlığı düşünüldüğünde, ölç-doğrula-raporla zincirinin (özellikle Dolaylı/Scope 2) kusursuz işlemesi kritik. Enerji karışımındaki karbon yoğunluğu ve elektrik emisyon faktörü fiyat farkının kaderini belirler.

3) Almanya faktörü: talep tarafı standardı sertleşiyor

Almanya’nın CCS’li sanayi dönüşüm planı, AB’de yeşil kontratlar ve düşük-karbon ürün tercihlerini hızlandıracak. Türkiye tedarikçileri, Almanya odaklı sektörlerde (otomotiv-makine-kimya) düşük karbonlu girdi sağlayamıyorsa sipariş kayması riski büyür.

4) Politik-ticari belirsizlikler: kotalar, korumacılık, menşe izleme

AB’nin ithalat kotaları ve menşe izleme tartışmaları, piyasa erişimini zora sokabilir; Türkiye gibi büyük tedarikçiler üzerinde baskı artar. (Güncel kota/menşe tartışmaları Türkiye’yi doğrudan ilgilendiriyor.)

5) İçeride ETS’nin devreye giriş hızı rekabeti belirler

Türkiye İklim Kanunu ve TR-ETS çerçevesi, eşdeğer karbon fiyatlaması sayesinde CBAM maliyetini sınırlayabilir. Ancak takvim, tahsis kuralları, ücretsiz tahsis ve gelirlerin sanayi dönüşümüne yeniden tahsisi ne kadar erken netleşirse, o kadar çok marj korunur.

**Sektör haritası: Risk, kaldıraç, aksiyon**
Sektör	CBAM maruziyet	Türkiye’nin kaldıraç noktaları	Hızlı aksiyon listesi
Demir-çelik	Çok yüksek	Geniş EAF tabanı, sahaya yayılmış GES/BES yatırımları, hurda avantajı	Tesis-bazlı MRV, özelleştirilmiş emisyon verisi; elektrik EF düşürme (YEK sözleşmeleri), S3 veri zinciri; ileri tarihli kontratlara CBAM fark braketleri.
Çimento	Çok yüksek	Atık ısı-yakma ve klinker oranı azaltımı tecrübesi	Biyoyakıt/atık ısı ölçekleme; bağlayıcı tedarik sözleşmelerinde karbon maddeleri; CCS/CCU yol haritası.
Alüminyum	Yüksek	Esnek yarı-mamul kapasite	Elektrik tedarikinde RE-PPA; anodik süreç verisi; alıcıya ürün-spesifik EPD/PCF verme.
Gübre	Yüksek	Doğalgaz bazlı üretimde verimlilik artışı	Metan-N2O kaçaklarının izlenmesi; ürün bazlı karbon etiketi; CBAM’a uygun sevkiyat-lot izleme.
Otomotiv/yan sanayi	Dolaylı (girdi çeliği/alu)	AB OEM ilişkileri	Düşük-karbon girdi şartnameleri; tedarikçi havuzunda karbon puanlama.
Not: Sektörel görünüm, yakın dönem piyasa / politika haber akışından derlenmiştir. Örnek kaynaklar: S&P Global, Reuters.

Şimdi ne yapmalı? Türkiye için 10 somut adım

İleri tarihli sözleşmelerde CBAM hükmü standardı: Nihai benchmark farkına göre ayarlanabilir fiyat/kesinti maddesi, doğrulanabilir veri şartı, uyuşmazlık çözümü.
MRV “şok testi”: 2025 kapanışına kadar tesis-bazlı ölç-raporla-doğrula setinin üçüncü taraf testinden geçirilmesi; veri boşlukları için yedek metodoloji.
Elektrik emisyon faktörü düşürme: RE-PPA / YEK-G sertifikaları; kısa vadede emisyon yoğunluğu düşürmek fiyat farkını doğrudan azaltır.
PCF/EPD ürün saydamlığı: AB alıcılarına ürün-spesifik karbon ayakizi sunumu; siparişte veri-bağlı prim mekanizmaları.
Almanya odaklı tedarik stratejisi: CCS/yeşil çelik talebi büyüyecek; Almanya’daki yeni ihaleler-teşvikler ile eşleşen ürün profili hazırlayın.
Reuters
TR-ETS hızlandırma takvimi: Sektör dernekleri ve kamu ile tahsis/auksiyon/gelir geri dönüşümü konusunda 2026’ya kalmadan net takvim çıkarılmalı.
Ticari savunma ve menşe izleme: Olası kota/menşe sıkılaşmasına karşı izlenebilirlik altyapısı ve hukuki hazırlık.
Finansman kilidi: Bankalarla CBAM-uyumlu yatırım kredisi/sürdürülebilirlik bağlı kredi (SLL) hatları; döviz riskine karşı karbon-fiyat senaryo ekleri.
TSRS ile entegre iklim raporlaması: Finansal raporda karbon fiyat duyarlılığı; CBAM nakit akış etkileri senaryolaşmalı. (Bkz. Yeşil Haber/TSRS makalemiz)
AB-Türkiye iklim diyaloğunda “eşdeğerlik” arayışı: TR-ETS devreye girdikçe eşdeğer karbon fiyatı üzerinden CBAM mahsuplama/tanıma kanalları.

Zaman çizelgesi: Karar anları

2025 sonu: AB’den geçici CBAM benchmark beklentisi. Sözleşme/kapasite planları güncellenir.
2025–2026 başı: TR-ETS ikincil mevzuat ve tahsis/aksiyon parametreleri, sanayiye etkisi
1 Ocak 2026: CBAM sertifika yükümlülüğü başlar; doğru MRV ve düşük EF avantajı kasaya yazılır.
2026: Almanya’nın sanayi ihaleleri ve tedarik zinciri kuralları sonucu düşük karbonlu girdiye talep hızlanır.

Firecarrier yorumu

Erken şeffaflaşan tesisler fark yaratır.

Önümüzdeki 12–18 ay, Türkiye’nin sanayisinde iki kaldıraç belirleyici olacak/
(1) Veri kalitesi + elektrik emisyon faktörü (en hızlı marj savunması)
(2) TR-ETS’nin öngörülebilirliği (eşdeğerlik/mahsup zemini)

AB’nin geciken benchmarkları “karanlıkta fiyatlama” yaratsa da, erken şeffaflaşan tesisler (PCF/EPD, RE-PPA, MRV) alıcı masasında “risk indirimi primi” alacak. Almanya’nın CCS/yeşil sanayi atağı ise talep tarafında çıtayı yukarı taşıyor. Bu, Türkiye için erken konumlananlara pazar payı transferi fırsatı demek.

Yorumlarınızı merak ediyoruz

Sizce Türkiye’nin CBAM sürecinde önceliği ne olmalı? Elektrik emisyon faktörünü hızla düşürmek mi, yoksa TR-ETS’yi tam kapasiteyle devreye almak mı? Görüşünüzü yorumlarda paylaşın ve tartışmaya katkı verin.