Ana Sayfa Öne Çıkanlar LEED v5: Yeşil bina sertifikasyonunda karbonsuz çağa geçiş

LEED v5: Yeşil bina sertifikasyonunda karbonsuz çağa geçiş

Yazar

Kas 12, 2025 @ 21:02 Değiştirilme tarihi: Kas 13, 2025 @ 10:15

USGBC, Kasım 2025 itibarıyla LEED v5 altında proje kaydı ve sertifikasyonu açtı. Bu sürüm, v4.1’in deneyimini performans tabanlı, karbonsuz ve insan odaklı bir çerçeveye taşıyarak yeşil bina hareketinde yeni bir eşiği işaretliyor.

Hızlı bakış

USGBC, Kasım 2025’te LEED v5 proje kaydı ve sertifikasyonunu açtı.
V5’in odağı dekarbonizasyon, yaşam kalitesi ve ekosistem restorasyonu.
Önşartlar güçlendi; performans ve sürekli izleme merkezi hale geldi.
Elektrikleşme ve yenilenebilir tedarik üst seviye sertifikalar için kritik.
Gömülü karbon için yaşam döngüsü değerlendirmesi ve EPD’ler öne çıkıyor.
Türkiye’de erken uyum, finansmana erişim ve kurumsal kiracı çekmede avantaj sağlar.

Leed nedir: Küresel yeşil bina dilinin standardı

LEED (Leadership in Energy and Environmental Design), binaların tasarım, yapım ve işletmesinde çevresel ve sosyal etkileri iyileştirmeyi hedefleyen, puanlama ve ön şartlar üzerinden çalışan bir sertifikasyon sistemi. Temel yaklaşım, enerji ve su verimliliği, malzeme ve kaynak döngüselliği, iç mekan hava kalitesi, yer ve ekosistem ilişkisi ile kullanıcı sağlığı ve deneyimini bütüncül bir yapıda değerlendiriyor. LEED, yalnızca etiket veren bir program değil. Planlama, tasarım ve işletmede ölçülebilir metriklerle performansı yöneten bir yönetim aracı.

Tarihsel akış: Pilot uygulamalardan v5’e

USGBC 1993’te kuruldu. 1998’de LEED’in ilk pilot uygulamaları başladı ve 2000’de LEED v2 ile sistem küresel ölçekte yaygınlaşmaya geçti. 2009’da “LEED 2009” (piyasada sıklıkla v3 olarak anılır) ile kredi ailesi konsolide edildi ve sistematik puan ağırlıkları tanımlandı. 2013’te v4, malzeme şeffaflığı ve performans ölçümünü güçlendirerek önemli bir metodolojik sıçrama yarattı. 2019’da v4.1, v4’ün kullanıcı deneyimini iyileştiren, operasyonel veriye ve performans izleme pratiklerine daha çok yaslanan bir ara sürüm olarak konumlandı. 2025’te açılan v5 ise iklim bilimi, sağlık ve ekosistem restorasyonu eksenlerinde standardın stratejik yönünü belirgin biçimde yeniden tanımlıyor.

V5’in ana çerçevesi: Dekarbonizasyon, yaşam kalitesi, ekosistem restorasyonu

LEED v5, etkiyi üç ana alanda toplar. Birincisi dekarbonizasyondur. Operasyonel enerji tüketimi, gömülü karbon ve ulaşım kaynaklı emisyonlar bütünsel olarak ele alınır. İkincisi yaşam kalitesidir. İç mekan hava kalitesi, akustik ve görsel konfor, sıcaklık nem konforu, güvenlik ve erişilebilirlik gibi göstergeler güçlendirilir. Üçüncüsü ekosistem koruma ve restorasyondur. Arsa seçiminden toprak, su ve biyolojik çeşitlilik etkileşimine kadar arazi kararlarının net sonuç üretmesi beklenir. Puanlama mantığında karbon etkisinin ağırlığı belirgin biçimde artar ve üst derece sertifikalar için yenilenebilir enerji kullanımı ile yakıtsız bina tasarımına yaklaşım kritik hale gelir.

Önşart ve kredi mimarisindeki değişimler: Performans temelli dönüşüm

V5, önşartları sistemin operasyonel omurgası olarak yeniden konumlandırır. Enerji, su ve IEQ tarafında asgari performans eşiği daha net ve izleme ile doğrulanabilir hale gelir. Kredi ailesinde yinelenen veya düşük etkili başlıklar birleştirilirken, yaşam döngüsü değerlendirmesi ve karbon muhasebesi gibi yüksek etkili araçlar yükseltilir. Tasarım niyeti beyanları yerini veri tabanlı doğrulamalara bırakır. Proje ekiplerinden yalnızca tasarlamak değil, işletmede de göstergeleri düzenli raporlamak beklenir.

Enerji ve karbon: Yakıtsız bina ve yenilenebilir entegrasyon eşiği

Operasyonel emisyonların azaltılmasında v5, fosil yakıtla yerinde yanmayı azaltma ve mümkünse ortadan kaldırma yaklaşımını güçlendirir. Isıtma, sıcak su ve pişirme süreçlerinde elektrikleşme ve ısı pompası çözümleri öne çıkar. Yenilenebilir enerji için hem yerinde üretim hem de şebeke üzerinden nitelikli tedarik mekanizmaları puanlamada daha yüksek değer kazanır. Üst seviye sertifikasyon hedefleyen projeler için belirli oranlarda yenilenebilir enerjiye dayalı tedarik ve net sıfır yörüngesine uyum artık stratejik bir gereklilik halinde.

Malzemeler ve gömülü karbon: Yaşam döngüsüne dayalı seçim

V5, malzeme tarafında çevresel ürün beyanlarının kapsamını ve niteliğini güçlendiriyor. Yaşam döngüsü değerlendirmesi zorunlu bir dil haline geliyor. Yapısal sistemler, kabuk ve iç mekan bileşenlerinde gömülü karbonun azaltılması için erken tasarım kararları ve alternatif senaryolar beklenir. Dolaşıma uygun tasarım, sökülebilirlik ve yeniden kullanım gibi ilkeler sadece “iyi niyet” değil, puanlamada anlamlı kazanım sağlayan karar noktaları.

İç mekan kalitesi ve sağlık: Ölç, doğrula, iyileştir

İç mekan hava kalitesi artık tasarım varsayımlarına değil, ölçüm doğrulamasına ve sürekli izleme stratejilerine bağlanıyor. Havalandırma etkinliği, partikül ve VOC seviyeleri, termal ve görsel konfor gibi parametreler, tasarım ile işletme arasındaki bağı güçlendirmek üzere düzenli raporlanıyor. Kullanıcı sağlığı ve üretkenliği, biyoﬁlik tasarım ve günışığı erişimi gibi başlıklar, yalnızca estetik fayda değil, performans çıktısı olarak değerlendiriliyor.

Dirençlilik ve adil geçiş: Risklere hazırlıklı, toplumla uyumlu

İklim riskleri (sıcak hava dalgaları, sel, su stresi, hava kirliliği) ile altyapı kesintilerine karşı dirençlilik planları, v5’te daha görünür hale geliyor. Toplumsal eşitlik, erişilebilirlik ve paydaş katılımı gibi ilkeler, proje yönetiminin ayrılmaz parçası oluyor. Böylece bina yalnızca enerji ve karbon metriği üzerinden değil, toplumsal etki ve kırılgan grupların korunması açısından da değerlendiriliyor.

Dijital omurga: İzleme, şeffaflık ve sürekli iyileştirme

LEED v5, proje yaşam döngüsünde verinin sürekliliğini talep ediyor. Tasarım niyetlerinin işletme verisiyle doğrulanması, enerji ve su sayaçlarının alt kırılımda izlenmesi ve performans raporlarının düzenli olarak güncellenmesi bekleniyor. LEED puanlaması, statik bir “teslim anı” yerine yaşayan bir performans çerçevesine yaklaşıyor. Bu da bina sahipleri ve tesis yöneticileri için yeni bir yönetişim kültürü gerektiriyor.

Küresel etkiler: Finansman, itibar ve pazar standartları

V5’in karbonsuzluk vurgusu, yeşil finans ve sürdürülebilir yatırım araçlarıyla daha güçlü bağ kuruyor. Net sıfır hedefli fonlar, yeşil tahviller ve kiralama piyasasında sürdürülebilirlik odaklı talep, LEED v5 ile daha ölçülebilir hale geliyor. Çok uluslu kiracılar ve yatırımcılar, portföy karşılaştırılabilirliği için v5’in ortak dilini talep etmeye başlayacaklar. Bu, sertifikayı pazarlama unsurundan çıkarıp, risk yönetimi ve varlık değeri stratejisinin temel bileşenine dönüştürüyor.

Türkiye açısından sonuçlar: Uyum, fırsat ve kapasite geliştirme

Türkiye’de v5’in benimsenmesi, Avrupa Birligi’nin yeşil dönüşüm standartlarına ve emisyon ticaret mekanizmaları ile uyumlu bir dil sağlar. Proje geliştiricileri için bu, finansmana erişimde ve kurumsal kiracı çekmede rekabet avantajı demek. Mekanik elektrik tasarımında elektrikleşme odaklı çözümler, gömülü karbonu düşüren yerel malzeme stratejileri ve sahada kalite güvencesi süreçleri öncelik kazanacak. Üniversiteler, meslek odaları ve tedarik zinciri aktörleri için eğitim ve veri şeffaflığı, geçişin hızını belirleyecek.

V4.1’den v5’e geçişte pratik yol haritası

Önce hedef seviyesi netleştirilmeli. 2030 net sıfır uyumlu bir yörünge mi, yoksa orta vadeli emisyon azaltımı mı hedefleniyor. Ardından enerji modellemesi, elektrikleşme senaryoları ve yenilenebilir tedarik kombinasyonları erken aşamada test edilmeli. Malzeme tarafında yaşam döngüsü değerlendirmesi, ihale öncesinde ana karar kriterine dönüştürülmeli. EPD ve düşük karbonlu alternatifler tedarik stratejisine gömülmeli. İç mekan kalitesi için sensör altyapısı ve devreye alma planı, işletme verisiyle doğrulanacak şekilde kurulmalı.

Yeşil mimari ekosistemi için çağrı: Tasarımı performansla birleştirmek

LEED v5, “güzel ve verimli bina”yı, “ölçülebilir derecede sağlıklı, düşük karbonlu ve dirençli bina”ya dönüştürme iddiasında. Türkiye’de öncü örneklerin kısa sürede ortaya çıkması; yerli malzeme üreticilerinin gömülü karbon azaltımı ve şeffaflık adımları, mühendislik ofislerinin elektrikleşme ve izleme kabiliyetleri ve yatırımcıların uzun vadeli performans taahhüdü ile mümkün olacak. V5, bir puan tablosu değil. Mimarlık, mühendislik ve işletme disiplinlerini ortak bir performans zemininde buluşturan yeni dönemin çalışma kılavuzu.

Karbonsuzluk ve insan odağı yeni normal

LEED v5 ile karbonsuzluk, iç mekan sağlığı ve ekosistem restorasyonu standartların çekirdeğine taşınıyor. Bu dönüşüm, küresel yatırım ve kiralama piyasasının beklentileriyle uyumlu ve Türkiye’de erken uyum sağlayan paydaşlara somut rekabet avantajı getirecek.

Siz ne düşünüyorsunuz?

LEED v5’te Türkiye projeleri için en büyük meydan okuma sizce hangisi olacak: elektrikleşme ve yenilenebilir entegrasyon mu, yoksa malzemede gömülü karbonu düşürmek mi?