Ana Sayfa Öne Çıkanlar EPDK’nin yeni şeffaflık ve piyasa davranışları taslağı, ETS ve enerji piyasalarını yeniden...

EPDK’nin yeni şeffaflık ve piyasa davranışları taslağı, ETS ve enerji piyasalarını yeniden tanımlıyor

Yazar

Eki 14, 2025 @ 18:45 Değiştirilme tarihi: Eki 14, 2025 @ 18:46

EPDK, 14 Ekim 2025’te “Enerji piyasalarında ve çevresel piyasalarda şeffaflığa ve piyasa bozucu davranışlara ilişkin yönetmelik taslağı”nı yayımladı.

Taslak, ETS ve YEK-G dahil olmak üzere çevresel piyasalarla elektrik ve doğal gaz piyasalarını aynı çerçevede ele alarak şeffaflık, gözetim ve yaptırım düzenini kuruyor. Yürürlük tarihi 1 Ocak 2026 olarak öngörülüyor ve 31 Ekim 2025’e kadar görüşe açık.

Hızlı bakış

EPDK, 14 Ekim 2025’te enerji ve çevresel piyasalarda şeffaflık ve piyasa davranışlarını düzenleyen yeni yönetmelik taslağını yayımladı.
Taslak, ETS ve YEK-G dahil olmak üzere tüm piyasa yapıları için bilgi açıklama, gözetim ve cezalandırma kurallarını belirliyor.
EPİAŞ, Dahili Bilgi Platformu ve Şeffaflık Platformu kurarak piyasa verilerinin kamuya açık ve güvenli şekilde paylaşımını sağlayacak.
Piyasa manipülasyonu ve bilgi suistimali cezaları 2 ila 20 milyon TL arasında değişiyor ve menfaatin iki katı kuralı getiriliyor.
Yönetmelik 1 Ocak 2026’da yürürlüğe girecek. 31 Ekim 2025’e kadar kamuoyu görüşüne açık.
Bu düzenleme, EPDK’nin karbon piyasası ve enerji piyasası entegrasyon sürecinde ikinci büyük adım olarak görülüyor.

Taslağın kapsamı: Enerji ve çevresel piyasaların bütünleşik yönetimi

Taslak, vadeli elektrik, gün öncesi, gün içi, dengeleme güç, yan hizmetler, vadeli doğal gaz ve spot doğal gaz piyasalarıyla birlikte emisyon ticaret sistemi piyasası ve organize yenilenebilir enerji kaynak garanti piyasasını kapsıyor. Bu piyasalardaki toptan satış amaçlı ikili anlaşmalar da çerçeveye dahil. BİST’te işlem gören vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile nihai tüketicilerle yapılan ikili anlaşmalar ise kapsam dışı bırakılıyor. Dayanak, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 16’ncı maddesi ve 7552 sayılı İklim Kanunu’nun 10’uncu maddesi olarak belirtiliyor.

Şeffaflık rejimi: Dahili bilgi platformu ve şeffaflık platformu

EPİAŞ’a iki temel görev tanımlanıyor. İlki, piyasa katılımcıları arasındaki bilgi asimetrisinin giderilmesi için dahili bilgilerin yayımlanacağı merkezi bir Dahili Bilgi Platformu işletme yükümlülüğü. İkincisi, fiyat, hacim ve benzeri genel piyasa verilerinin yayımlanacağı Şeffaflık Platformu. Hangi verilerin ne zaman ve nasıl yayımlanacağı Kurul kararları ile belirlenmek üzere düzenleniyor. Piyasa katılımcılarının bu platformlara doğru, tam ve gecikmeksizin bilgi sağlama yükümlülüğü açıkça yazılıyor.

Piyasa bozucu davranışlar ve yaptırımlar: Bilgi suiistimali ve manipülasyon

Taslak, bilgi suiistimali, dahili bilgilerin uygunsuz açıklanması ve piyasa manipülasyonu fiillerini ayrıntılı biçimde tanımlıyor. Medya veya diğer yollarla yanlış ya da yanıltıcı işaret verilmesi gibi davranışlar da manipülasyon kapsamına giriyor. İdari para cezaları, fiilin niteliğine göre 2 milyon TL ile 20 milyon TL arasında değişiyor. Menfaat temini veya zarara sebebiyet halinde cezanın menfaat ya da zararın en az iki katı olması hükme bağlanıyor. Girişim aşamasındaki fiillerde yarıya kadar indirim öngörülüyor.

Gözetim mimarisi: Piyasa ve sistem işletmecileri, EPDK ve gerçek zamanlı erişim

Piyasa işletmecileri bünyesinde yeterli personelle bir piyasa gözetim birimi kurulması zorunlu hale geliyor. EPİAŞ ve TEİAŞ’ın işlettiği piyasalarda gözetim sonuçlarının ve şüpheli durumların gecikmeksizin Kuruma bildirilmesi şart. Kurum, inceleme ve denetim için bilgi sistemlerine erişim dahil geniş yetkilerle donatılıyor ve gerekli verilerin sürekli ve gerçek zamanlı erişime açılması düzenleniyor. Acele hallerde piyasa işletmecisi, Kurul onayına sunulmak üzere ilave teminat talebi, bloke, teklif veya işlem askıya alma, geçici işlem yasağı gibi tedbirler alabiliyor.

Takvim ve geçiş: Yürürlük tarihi, görüş süreci ve bağlayıcılık

Taslak metne göre yürürlük tarihi 1 Ocak 2026. 31 Ekim 2025 mesai bitimine kadar görüşe açık olan metin, Kurul’un nihai kararı sonrası Resmi Gazete’de yayımlanarak bağlayıcı hale gelecek. Bu takvim, ETS’nin piyasa mimarisi ile enerji piyasalarında gözetim ve şeffaflığın eşzamanlı olarak devreye alınacağını işaret ediyor.

Firecarrier analiz: Karbon fiyatlaması entegrasyonu ve operasyonel sonuçlar

Bu taslak, 2023’te başlayan karbon piyasalarının enerji piyasalarına entegrasyon hazırlıklarını “davranış ve şeffaflık” boyutuyla tamamlayan ikinci halka niteliğinde. ETS ve YEK-G’nin enerji piyasalarıyla aynı şeffaflık rejimine tabi olması, üretim varlıklarından portföy yöneten tedarikçilere kadar tüm oyuncular için bilgi açıklama ve iç kontrol süreçlerinin yeniden tasarlanmasını gerektiriyor. İkili anlaşmalarda ve PPA sözleşmelerinde dahili bilgi tanımı, arıza ve kapasite elverişlilik bildirimleri ile karbon maliyetine ilişkin veri rejimi sözleşme yönetimi ve fiyat riskinin aktarımı açısından kritikleşiyor. Piyasa katılımcıları için gözetim birimlerinin taleplerine hızlı ve tam cevap verebilecek veri hatları ile olay kaydı, değişiklik günlüğü ve erişim logları artık rekabet avantajı kadar uyumun da koşulu.

Yakın tarihli EPDK adımlarıyla bağ kurma: Dengesizlik ve bildirim düzeni

Yeşil Haber’de son haftalarda işlediğimiz EPDK taslak ve duyuruları bu çerçeveyi tamamlıyor. “EPDK dengesizlik hesaplama taslağı analiz” yazımızda ele aldığımız metodoloji güncellemeleri, piyasa davranışlarının fiyat sinyallerine etkisini doğrudan ilişkilendiriyor. “EPDK enerji piyasası bildirimleri güncelleme” başlıklı haberimiz, zamanında ve doğru bildirim yükümlülüklerinin operasyonel karşılığını ortaya koyuyor. “EPDK kararları ve ithalat tebliği: Enerji ve ticarette yeni düzen adımı” başlıklı haberimiz ise enerji ticaretinin sınır koşullarındaki değişimi ana hatlarıyla resmetmişti. Bugünkü taslak, bu üç başlığın kesişim kümesi olan şeffaflık, gözetim ve cezalandırma mekanizmasını bir yönetmelik içine yerleştiriyor.

Yol haritası: Piyasa katılımcıları için öncelikli hazırlık başlıkları

Birinci olarak, dahili bilgi ve şeffaflık tanımlarını şirket içi prosedürlerle uyumlu hale getirmek, kimlerin hangi bilgiyi ne zaman ve nasıl yayımlayacağını netleştirmek gerekiyor. İkinci olarak, EPİAŞ platformlarına veri gönderimi için teknik ve idari yetkiler ile vekalet akışlarını belirlemek, olay bildirim zincirini 7 gün 24 saat çalışır hale getirmek şart. Üçüncü olarak, gözetim ve denetim taleplerine cevap kapasitesini artırmak amacıyla işlem öncesi ve sonrası kayıtlar, teklif değişiklikleri, bağlantılı taraf ilişkileri ve emir iptal gerekçeleri gibi kritik veri setlerini geriye dönük izlenebilir kılmak gerekiyor. Dördüncü olarak, PPA ve ikili anlaşma sözleşmelerinde dahili bilgi, mücbir neden, veri açıklama zamanlaması ve karbon maliyeti aktarımı başlıklarını güncellemek önerilir. Son olarak, piyasa manipülasyonu ve bilgi suiistimali eğitimlerini yönetim kurulu ve işlem masalarına kadar yaygınlaştırmak, disiplin süreçlerini yazılı hale getirmek önem taşıyor.

Stratejik çerçeve: Fiyatlama değil davranış standardı

Bu metin, karbonun nasıl fiyatlanacağından ziyade piyasanın nasıl davranması gerektiğini tanımlıyor. Böylece ETS’nin sadece bir çevre politikası aracı değil, aynı zamanda piyasaların güvenilir ve adil işleyişi için bir yönetişim konusu olduğu tescilleniyor. 1 Ocak 2026’ya giden süreçte, şirketlerin operasyonel şeffaflık ile veri yönetişimini rekabet stratejisinin ayrılmaz parçası haline getirmesi beklenmeli.

Not düşelim: Bağlayıcı tarihler ve yasal dayanak

Taslak 31 Ekim 2025’e kadar görüşe açık. Yürürlük tarihi 1 Ocak 2026. Dayanak 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve 7552 sayılı İklim Kanunu. EPİAŞ’ın Dahili Bilgi Platformu ve Şeffaflık Platformu yükümlülükleri açık, piyasa işletmecileri ile sistem işletmecilerinin veri paylaşımı ve gözetim sorumlulukları net. İdari para cezaları 2 milyon TL ile 20 milyon TL aralığında ve menfaat veya zarar tutarının en az iki katı kuralı geçerli.