Ana Sayfa Güneş Burkina Faso’da güneş enerjisi yükseliyor: Küçük bir Afrika ülkesi küresel enerji dönüşümüne...

Burkina Faso’da güneş enerjisi yükseliyor: Küçük bir Afrika ülkesi küresel enerji dönüşümüne katılıyor

Yazar

Ağu 23, 2025 @ 13:22 Değiştirilme tarihi: Ağu 24, 2025 @ 6:20

Burkina Faso, yaklaşık 177–226 MWp aralığında kurulu güneş gücü ve ardı ardına devreye giren projelerle enerji dönüşümünde öne çıkıyor. Türkiye ile güneş enerjisi özelinde açıklanmış resmi bir anlaşma halen yok; ancak diplomatik zemin ve PPP-PPA yapıları gelecekte iş birliği potansiyeline işaret ediyor.

Burkina Faso’da güneş enerjisi yatırımları hızlanıyor: Zina, Pâ, Zagtouli, Kôdéni ve Nagréongo örnekleri

Son yıllarda birden fazla büyük ölçekli Güneş Enerjisi Santrali (GES) devreye alındı veya tamamlandı: Zina GES 26,6 MWp ile Mayıs 2024, Pâ GES 30 MWp ile Aralık 2023, Kôdéni GES 38 MWp ile 2023 sonu, Zagtouli GES 33 MWp ile 2017’den beri işletmede. Nagréongo GES 30 MWp kapasiteyle Temmuz 2022’de devreye alındı. Bu projeler toplam kurulu gücü büyütürken, ülke genelinde güneşe dayalı üretim tabanını güçlendirdi.

Planlanan ve ölçek büyüten girişimler: Donsin ve 150 MWp güneş ile 50 MW BESS PPP

Donsin GES’in yaklaşık 25 MWp kurulu güçle 2026 civarında devreye alınması planlanıyor; projeye entegre 5 MW/20 MWh sınıfında bir batarya depolama sistemi tasarlandı. Ayrıca, Gutami Holding’in 150 MWp güneş ve 50 MW BESS içeren projesinde hükümetle PPP ve SONABEL ile 25 yıllık PPA Temmuz 2025’te imzalanarak ticari kapanış tamamlandı; ticari işletmeye geçiş (COD) için hedef 2027’nin dördüncü çeyreği.

Küçük ekonomi, büyük dönüşüm: Elektrifikasyon ve sosyal etki

Ülke, ekonomik ölçeği sınırlı olsa da güneş yatırımlarıyla enerji arz güvenliğini artırmayı ve ithal yakıt bağımlılığını azaltmayı hedefliyor. 2023’te elektrik erişim oranı yaklaşık %21,7 düzeyindeydi; 2024 itibarıyla toplam arzın yaklaşık %49’u ithalatla karşılanıyordu. Güneş yatırımları; eğitim, sağlık ve küçük ölçekli üretimde sosyal etkisi yüksek bir kaldıraç oluşturuyor. Depolama entegrasyonu, akşam yüklerini beslemek ve şebeke istikrarını güçlendirmek açısından kritik önemde.

Bölgesel çerçeve: Desert-to-Power ve Sahel güneş koridoru

Burkina Faso, Sahel ülkelerini kapsayan Desert-to-Power girişiminin parçası olarak 10 GW’lık bölgesel güneş koridorunda yer alıyor. Program, bol güneş kaynağını sınır ötesi ticaretle bağlayarak ekonomik büyümeyi hızlandırmayı, iklim hedeflerine katkı sunmayı ve kırsal elektrifikasyonu ilerletmeyi amaçlıyor.

Güneş profili ve Türkiye’nin yenilenebilir ihracat potansiyeli

2025 başı itibarıyla resmi kayıtlara göre ülkede yaklaşık 226 MWp kurulu güneş gücü bulunuyor; termal kurulu güç yaklaşık 396 MW, hidro yaklaşık 35 MW düzeyinde. PPP ve uzun dönemli PPA’larla desteklenen yapı; çok taraflı kalkınma bankaları ve kalkınma finansman kurumları sayesinde politik ve ticari riskleri yönetebilir hale geliyor. Depolama entegrasyonu, şebeke esnekliğini artırarak enerji erişimini genişletiyor ve dünyada yaygınlaşan GES+BESS hibrit yaklaşımıyla uyumlu bir standart haline geliyor.

Türkiye açısından bakıldığında; yerli güneş sanayii, EPC kapasitesi ve büyüyen finansman deneyimi Burkina Faso’nun planlarıyla tamamlayıcı bir eşleşme sunuyor. Resmi bir ikili güneş anlaşması henüz duyurulmamış olsa da diplomatik zeminin güçlenmesi ve ortak kalkınma hedefleri iş birliği için uygun bir altyapı oluşturuyor.

Donanım ihracatı: Paneller, invertörler ve depolama sistemlerinin tedariki.
Anahtar teslim EPC: Yeni kurulumlarda mühendislik–tedarik–inşaat çözümleri.
Ortak girişimler: Yerel ve bölgesel geliştiricilerle proje ortaklıkları.
Yeşil finansman: Risk azaltıcı araçlara erişim ve uygun vadeli finansman kurguları.
Yetkinlik transferi: Yerel iş gücüne eğitim ve kapasite geliştirme programları.

PPP ve PPA modelleri: Nasıl işler

PPP çerçevesi

PPP (kamu–özel iş birliği) modelinde özel sektör; santralin tasarımını, finansmanını, inşasını ve işletmesini üstlenir, kamu tarafı ise arazi, izinler, alım garantisi gibi düzenleyici ve sözleşmesel zemini sağlar. Güneş projelerinde yaygın alt modeller BOO (Build–Own–Operate) ve BOT (Build–Operate–Transfer) olarak görülür.

PPA sözleşmesi

PPA (power purchase agreement) uzun dönemli elektrik alım sözleşmesidir. Genellikle 20–25 yıl vadelidir ve ulusal dağıtım şirketi veya kamu alıcısı tarafından imzalanır. Tarife çoğunlukla döviz bazlı veya endeksli belirlenir; üretim ölçümü, ödeme takvimi, gecikme–temerrüt hükümleri, COD (ticari işletmeye geçiş) şartları ve mücbir sebep maddeleri ayrıntılıdır. PPA, gelir görünürlüğü sağlayarak proje finansmanı (uzun vadeli borç) için temel güvence işlevi görür.

Risk paylaşımı ve teminatlar

PPP-PPA yapılarında siyasi ve ticari riskler, çok taraflı kalkınma kuruluşlarının garanti ve sigorta mekanizmalarıyla (örneğin politik risk sigortası, kısmi risk/temerrüt garantileri) dengelenir. İnşaat ve performans riskleri EPC ve O&M sözleşmeleriyle yönetilir; döviz ve faiz riski finansman yapısı ve türev araçlarla azaltılır. Şebeke bağlantısı, arazi ve izin süreçleri kamu tarafının asli sorumluluk alanlarıdır.

Türkiye için çıkarımlar

Türk şirketleri açısından PPP-PPA çerçevesi; EPC yükleniciliği, joint venture geliştiricilik, panel–invertör–BESS tedariki ve işletme–bakım hizmetlerinde ölçeklenebilir bir yol sunar. Uzun vadeli PPA, bankaların ve kalkınma finansman kurumlarının iştahını artırır; yerel paydaşlarla kurulan ortaklıklar ise saha icrası, izinler ve toplumsal kabullenme yönetiminde başarı şansını yükseltir.

Yeşil Haber yorumu: Türkiye için ileriye dönük bir Afrika fırsatı

Bugün resmi bir güneş anlaşması olmasa da teknik kapasite, finansman ortaklıkları ve yerel paydaşlarla uzun vadeli bir çerçeve kurulması mümkün. Türkiye bu dönüşümde Afrika’da daha güçlü bir rol üstlenmeli mi? Görüşlerinizi yorumlarda paylaşın.