Ana Sayfa Enerji Depolama Bataryalar ve atık bataryalar hakkında yeni taslak sürdürülebilirlik ve üretici sorumluluğunu genişletiyor

Bataryalar ve atık bataryalar hakkında yeni taslak sürdürülebilirlik ve üretici sorumluluğunu genişletiyor

Yazar

Baha Ata

Ara 19, 2025 @ 22:25 Değiştirilme tarihi: Ara 19, 2025 @ 22:26

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 18 Aralık 2025’te Bataryalar ve Atık Bataryalar Hakkında Yönetmelik Taslağı’nı kamuoyu görüşüne açarak batarya yaşam döngüsünü sürdürülebilirlik, güvenlik ve genişletilmiş üretici sorumluluğu çerçevesinde yeniden tanımlamaya hazırlanıyor.

Yeni batarya taslağının amacı ve kapsamı

Bataryalar ve Atık Bataryalar Hakkında Yönetmelik Taslağı’nın amacı, bataryaların ve atık bataryaların çevre ve insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini önlemek ve azaltmak, pazarın etkin işleyişine katkıda bulunmak ve bataryaların piyasaya arzı veya hizmete sunulması için uyulması gereken sürdürülebilirlik, güvenlik, etiketleme, işaretleme ve bilgilendirme gerekliliklerini belirlemek olarak tanımlanıyor. Taslak aynı zamanda batarya özen yükümlülüğü, yeşil kamu alımları, genişletilmiş üretici sorumluluğu, atık bataryaların toplanması ve işlenmesi ile raporlama için asgari gereklilikleri düzenleyerek batarya değer zincirindeki tüm aktörlere yeni yükümlülükler getiriyor.

Metin, şekli, hacmi, ağırlığı, tasarımı, malzeme bileşimi veya kullanım amacı ne olursa olsun taşınabilir bataryalar, marş aydınlatma ve ateşleme bataryaları, hafif ulaşım araçları bataryaları, elektrikli araç bataryaları ve endüstriyel bataryalar dahil tüm ana batarya kategorilerini kapsıyor. Ürünlere dahil edilen veya ürünlere eklenen bataryalar ile batarya hücre ve modülleri de, nihai kullanım için piyasaya arz edildikleri ölçüde bu kapsamın içine giriyor ve birden fazla kategoriye girebilen bataryalar için en sıkı gerekliliklerin uygulandığı kategori esas alınıyor.

Kapsam dışı tutulan alanlar ve teknik sınırlar

Taslak, ülkenin temel güvenlik çıkarlarının korunmasıyla bağlantılı ekipman, silahlar, mühimmat ve savaş malzemeleri gibi özellikle askeri amaçlı ürünler ile uzaya gönderilmek üzere tasarlanan ekipmanların içine yerleştirilen bataryaları kapsam dışında bırakıyor. Ayrıca, Nükleer Güvence Yönetmeliği kapsamında tanımlanan nükleer tesislerin güvenliği için özel olarak tasarlanmış ekipmanlar bakımından taslağın üçüncü ve dokuzuncu bölümlerinin uygulanmayacağı hükme bağlanıyor.

Batarya hücreleri veya batarya modüllerinin daha büyük batarya paketlerine ve sistemlerine montaj yapılmadan piyasada bulundurulduğu durumlarda, bu ürünler de yönetmelik amaçları bakımından batarya olarak kabul ediliyor. Bu hücre ve modüller birden fazla kategoriye girdiğinde, yine en sıkı gerekliliklerin uygulandığı kategoriye tabi olmaları öngörülüyor; böylece mevzuatın kapsam dışı alanları netleştirilirken batarya tedarik zincirinin büyük kısmı düzenleme çerçevesine alınmış oluyor.

Yasal dayanaklar ve AB batarya mevzuatı ile uyum

Taslak; 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun ilgili maddeleri, 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu, 7261 sayılı Türkiye Çevre Ajansı Kanunu ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na verilen görev ve yetkilere dayanılarak hazırlanmış durumda. Bu çerçeve, düzenlemenin hem çevre hukuku hem ürün güvenliği alanındaki ulusal mevzuat ile uyumlu bir şekilde konumlandığını gösteriyor.

Metin, batarya sürdürülebilirliği, güvenlik, etiketleme ve bilgi gereklilikleri ile genişletilmiş üretici sorumluluğu ve döngüsel ekonomi vurguları bakımından AB batarya mevzuatına paralel bir mimariyi hedefliyor. Özellikle elektrikli araçlar, hafif ulaşım araçları ve statik depolama sistemleri için getirilecek kurallar, Türkiye’deki üretici ve ithalatçıların AB pazarında geçerli olan gerekliliklerle uyumlu hareket edebilmesini destekleyen bir politika hamlesi olarak öne çıkıyor.

Görüş süreci açıklaması ve belirsiz kalan takvim

Bataryalar ve Atık Bataryalar Hakkında Yönetmelik Taslağı, 18 Aralık 2025 tarihinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından kamuoyu görüşüne açıldı; bu tarih hem Bakanlık duyurularında hem de meslek örgütlerinin ve çevre mühendisliği platformlarının paylaşımlarında teyit ediliyor. CYGM’nin taslaklar sayfasında taslak metin, ekler ve görüş formu birlikte listelenerek, resmi görüş toplama sürecinin başlatıldığı açıkça belirtiliyor.

Buna karşılık, ne CYGM taslak sayfasındaki bağlantılarda ne de taslağı haberleştiren ikincil kaynaklarda görüş bildirmek için ilan edilmiş net bir son tarih yer alıyor. Bu nedenle, dışarıdan erişilebilen bilgiler ışığında görüş süresinin hangi tarihte sona ereceğine dair kesin bir ifade kurulamıyor; güncel takvim ve usullere dair detayların, ilgililerin doğrudan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü kanallarından teyit edilmesi gerekiyor.

Genişletilmiş üretici sorumluluğu ve batarya özen yükümlülüğü

Taslak, genişletilmiş üretici sorumluluğu hükümleriyle batarya üreticileri ve ithalatçılarını ürünlerinin tüm yaşam döngüsünden sorumlu aktörler olarak tanımlıyor; bu kapsamda toplama, geri dönüşüm, raporlama ve finansman yükümlülükleri ayrıntılandırılıyor. Batarya özen yükümlülüğü kavramı, batarya imalatında kullanılan hammaddelerin ve ikincil hammaddelerin tedariki, işlenmesi ve ticaretiyle bağlantılı sosyal ve çevresel risklerin tespit edilmesi, önlenmesi ve giderilmesine yönelik yönetim sistemi ve gözetim yükümlülüklerini içeriyor.

Bu çerçeve, özellikle lityum, kobalt ve nikel gibi kritik hammaddelerin çıkarılması ve tedarikine ilişkin insan hakları ve çevre risklerinin kurumsal düzeyde izlenmesine kapı açıyor. Aynı zamanda, geri dönüştürülmüş içerik oranları, geri kazanım hedefleri ve performans raporlaması gibi araçlarla batarya değer zincirini döngüsel ekonomi ilkeleri doğrultusunda yeniden şekillendirmeye yönelik bir yönetişim zemini oluşturuluyor.

Yeşil kamu alımları, toplama hedefleri ve piyasa sinyalleri

Metinde, yeşil kamu alımları vurgusu, kamu alım süreçlerinde batarya ve batarya içeren ürünler için sürdürülebilirlik kriterleri ve performans göstergelerinin kullanılmasına yönelik bir çerçeve kurulacağını işaret ediyor. Bu yaklaşım, kamu tedarikinin pazar yönlendirici etkisini kullanarak daha düşük emisyonlu, daha yüksek geri dönüştürülebilirlik oranına sahip batarya teknolojilerini teşvik etmeyi amaçlıyor.

Atık bataryaların toplanması ve işlenmesi için öngörülen asgari gereklilikler ile raporlama yükümlülükleri, üretici ve ithalatçıların fiili toplama performansının izlenmesini mümkün kılıyor. Böylece, hem tüketici tarafında ayrı toplama ve iade mekanizmalarının güçlendirilmesi hem de geri dönüşüm sektörünün yatırım öngörülebilirliğinin artırılması hedefleniyor; bu da Türkiye’nin batarya ekosistemini AB’nin yeni batarya düzenlemeleriyle uyumlu bir döngüsel ekonomi çizgisine taşıyan kritik bir adım niteliği kazanıyor.