Türk yatırımları da etkilenecek. Analistler karbon yoğun ihracata dikkat çekiyor.
Ne oldu?
AB’nin karbon sınır ayarlama mekanizması (CBAM – SKDM), geçiş döneminin 2023–2025 arasında raporlama odaklı işlemesi sonrası 1 Ocak 2026’da mali yükümlülüklere geçecek. Bu durum, AB üyesi olmayan Batı Balkan ülkelerinde elektrik ve sanayi ihracatçılarının maliyet yapısını doğrudan etkileyebilir. Analistler, bölge elektrik şirketleri ve ulusal ekonomiler üzerinde “geniş etki” riski olduğuna işaret ediyor.
Neden önemli?
- Elektrik ihracatı & muafiyet sorunu: Enerji Topluluğu’nun değerlendirmelerine göre, CBAM’ın elektrik ayağından muafiyet için AB ile piyasa eşleştirmesi (market coupling) şart. Bölgedeki ülkelerin çoğu 2026 başlangıcına dek bu eşiği yakalayamayacağı için ihracatta karbon maliyeti doğabilir.
- Politika yanıtları: Sırbistan 2026’dan itibaren büyük kirleticilere ulusal vergi ve ithalatta karbon sınırlamaları içeren düzenleme taslağını açıkladı. Amaç CBAM uyumu ve ihracat maliyetlerini sınırlamak.
- Takvim baskısı: 2025 sonunda raporlama dönemi bitiyor. 2026’dan itibaren CBAM sertifikaları satın alınıp teslim edilecek. Şirketler veri toplama ve bütçeleme süreçlerini hızlandırmalı.
Türk yatırımları için çıkarımlar
- Proje karlılığı: Balkanlarda elektrik, güneş, rüzgar ve sanayi modernizasyon projelerinde yer alan Türk şirketleri için gömülü emisyon raporlaması ve olası sertifika maliyeti, sınır fiyatlarında oynaklığa yol açabilir.
- Tedarik & sözleşme: EPC ve O&M sözleşmelerine CBAM uyum maddeleri, veri paylaşımı ve default değer kullanımı riskleri için hüküm eklenmesi tavsiye ediliyor.
- Piyasa entegrasyonu: Bölgedeki market coupling sürecinin yavaş ilerlemesi, elektrik ihracatında karbon maliyeti riskini uzatabilir. Bu da yerel ETS benzeri adımları hızlandırabilir.
Takvim ve kapsam
Geçiş dönemi: 1 Ekim 2023 – 31 Aralık 2025 (raporlama). Nihai dönem: 1 Ocak 2026 sonrası mali yükümlülük ve sertifika teslimi. Kapsamda ilk etapta demir-çelik, çimento, alüminyum, gübre, elektrik ve hidrojen bulunuyor; aşağı akış ürünlere genişleme olasılığı tartışılıyor.
© 2025 Yeşil Haber