Avustralya’da geliştirilen yeni sistem, tarımda biriken kirli plastik atıkları doğrudan çiftlikte geri dönüştürerek, hem çevre kirliliğini azaltıyor hem de pratik bir çözüm sunuyor.
Avustralya’daki La Trobe University ve Ritchie Technology, balya ipi gibi kirli tarımsal plastik atıkları yerinde geri dönüştürebilen düşük maliyetli bir sistem geliştirdi. Bu yenilikçi çözüm, hem çiftçilerin atık maliyetlerini azaltıyor hem de döngüsel ekonomi modeline katkı sağlıyor.
Balya ipleri tarımda neden çevresel tehdide dönüşüyor?
Tarım sektöründe yoğun olarak kullanılan balya ipleri, saman ve ot gibi ürünleri demetlemek için tercih edilen dayanıklı plastik malzemeler. Kullanım sonrasında bu ipler toprak, gübre ve diğer organik kalıntılarla kirlenerek geri dönüştürülmesi zor bir atık türüne dönüşüyor. Bu nedenle, yıllardır çoğunlukla yakılıyor ya da çöplüklere gönderiliyor. Tarımda kullanılan plastik malzemeler dünya genelinde çevresel sorunlara yol açıyor; kirli balya ipleri, silaj örtüleri ve sulama hortumları çoğu zaman geri dönüştürülemeyip yakılıyor ya da doğaya bırakılıyor. Türkiye’de ise yıllık tarımsal plastik atık miktarı 400.000 tonu aşıyor ve bu atıkların yaklaşık %90’ı toprağa karışıyor ya da açıkta yakılıyor.
Yerinde dönüşüm teknolojisi
Avustralya’daki La Trobe Üniversitesi’nin Bendigo kampüsünde yürütülen çalışma, bu soruna yerinde ve uygulanabilir bir çözüm getiriyor.
Üniversite, Ritchie Technology (Rtec) adlı yerel teknoloji firmasıyla iş birliği içinde, düşük maliyetli ve kompakt bir eritme makinesi geliştirdi. Bu makine, tarımsal plastik atıkların tarlada doğrudan işlenmesini mümkün kılıyor.
Araştırma ekibi, farklı plastik atıkların fiziksel, termal ve mekanik özelliklerini analiz ederek balya iplerinin en verimli şekilde hangi sıcaklıklarda eritilebileceğini belirledi. Elde edilen sonuçlara göre, bu atıklar eritilip yeniden kalıplanarak bahçe saksısı, açık hava mobilyaları ve çit direği gibi ürünlere dönüştürülebiliyor.
Makinenin kullanımı kolay, bakımı düşük maliyetli
Geliştirilen eritme cihazı, çiftliklerde doğrudan geri dönüşüm yapmayı mümkün kılıyor. Elektrikle çalışan bu kompakt sistem, temel kullanım eğitimiyle kısa sürede devreye alınabiliyor ve günlük bakım ihtiyacı minimum düzeyde tutuluyor.
Rtec CEO’su Dr. William Richie, bu teknolojiyi “tarım, çevre ve ekonomi için üçlü kazanç” olarak tanımlıyor. Sistemin çiftçilere hem atık bertarafı konusunda maliyet avantajı sağladığını hem de yeniden üretilen plastikleri satarak ek gelir elde etme fırsatı sunduğunu belirtiyor.
Dönüşüm potansiyeli balya ipinden çok daha fazlasını kapsıyor
Dünya genelinde her yıl milyonlarca kilometre balya ipi kullanılıyor. Ancak bu sistem sadece bu atıkla sınırlı değil. Araştırma ekibi, benzer şekilde kirli ve geri dönüşümü zor olan diğer tarımsal plastik atıkların da bu teknolojiyle işlenebileceğini belirtiyor. Özellikle silaj sargısı ve sulama boruları gibi malzemelerin de eritilerek yeniden kullanılabilir ürünlere dönüştürülmesi hedefleniyor.
Sürdürülebilirlik hedeflerinde kararlı
Bu yenilikçi girişim, Victoria Hükümeti’nin Dönüşüm Ekonomisi Pazarları Fonu kapsamında 145.000 Dolarlık hibe desteğiyle hayata geçirildi.
La Trobe University, bu tür sürdürülebilirlik odaklı projelerle öne çıkan bir kurum. Üniversitenin Melbourne’daki Bundoora kampüsünde kurulu büyük ölçekli bir güneş enerjisi santrali bulunuyor ve kurum 2029 yılına kadar karbon nötr olmayı hedefliyor.
Türkiye’deki yerel örnek: Konya-Karaman’da sıfır atık projesi
PAGEV’in 2023 yılında Konya-Karaman bölgesinde yürüttüğü “Tarlada Sıfır Atık” projesi kapsamında 3 ton tehlikesiz ve 400 kg tehlikeli tarımsal plastik toplanarak geri dönüştürüldü. Bu atıklar yeniden bahçe mobilyaları, drenaj boruları ve sanayi elyafı gibi ürünlere dönüştürüldü.
Yerli çözümlerle çevresel fayda ve ekonomik katkı bir arada
Yerli girişimciler ve üniversiteler, bu tür teknolojileri Türkiye koşullarına uyarlayarak hem çevresel fayda sağlayabilir hem de tarım ekonomisine katma değer yaratabilir. Özellikle kırsalda faaliyet gösteren üretici birlikleri ve tarım kooperatifleri için bu tür uygulamalar pratik ve düşük maliyetli çözüm seçenekleri sunuyor.
Geleceğin tarımı için yerinde geri dönüşüm çözümleri yaygınlaşmalı
Balya ipleri gibi kirli tarımsal plastiklerin çiftlikte dönüştürülmesini mümkün kılan bu yeni teknoloji, yalnızca çevresel etkileri azaltmakla kalmıyor, aynı zamanda tarımda döngüsel ekonomi anlayışını güçlendiriyor. Türkiye gibi tarımsal üretimin yoğun olduğu ülkelerde, benzer sistemlerin yerelleştirilerek uygulanması hem çiftçilerin atık yükünü hafifletebilir hem de kırsal kalkınmaya katkı sağlayabilir. Önümüzdeki yıllarda silaj örtüsü, sulama hortumu gibi diğer zor geri dönüştürülebilen malzemeler için de benzer çözümlerin yaygınlaşması bekleniyor.
İlgili makaleler
- Dünya’nın plastik atık sorununa biyopolimer çözümü
- Plastik kirliliğine karşı “Yaşam Döngüsü Yaklaşımı”
- Fosfor, tarımsal verimi artırırken doğayı tehdit ediyor
© 2025 Yeşil Haber