Ana Sayfa AI İspanya ve Portekiz’de büyük elektrik kesintisi: Geleceğin enerji altyapısına bir uyarı

İspanya ve Portekiz’de büyük elektrik kesintisi: Geleceğin enerji altyapısına bir uyarı

Yazar

Nis 28, 2025 @ 23:00 Değiştirilme tarihi: Nis 29, 2025 @ 4:26

Oynat

İber Yarımadası’nda elektrik kesintisi: Ne oldu?

28 Nisan 2025’te İspanya, Portekiz ve güney Fransa’nın bazı bölgelerinde büyük bir elektrik kesintisi yaşandı. Saat 11:33’te başlayan olay, Madrid, Barselona ve Lizbon gibi büyük şehirleri etkileyerek ulaşımı, haberleşmeyi ve günlük yaşamı felç etti. Red Eléctrica de España (REE) ve Redes Energéticas Nacionais (REN) operatörleri, kesintinin “el cero” (sıfır voltaj) olarak adlandırılan durumla başladığını açıkladı. Avrupa’nın iç elektrik şebekesi geçici olarak çöktü.

Kesintinin ana sebebi: Atmosferik indüklenmiş titreşim

Portekizli yetkililer, olağandışı sıcaklık değişimlerinin İspanya’nın iç kesimlerindeki 400 kV yüksek gerilim hatlarında “indüklenmiş atmosferik titreşim***” yarattığını belirtti. Bu titreşimler, şebeke frekansının istikrarını bozarak zincirleme enerji santrali kapanmalarına yol açtı. Avrupa şebeke standardı olan 50Hz frekansının altına düşülmesiyle, sistem güvenlik protokolleri devreye girdi.

Siber saldırı ihtimali dışlandı

İspanya ve Portekiz hükümet yetkilileri, mevcut bulgulara göre yaşanan elektrik kesintisinin bir siber saldırı sonucu olmadığını belirtti. Ancak, modern enerji şebekelerinin dijitalleşmesi nedeniyle, sistematik arızalarda siber tehdit ihtimali her zaman ciddi şekilde değerlendiriliyor.

Bu nedenle, İspanya Ulusal Güvenlik Konseyi acil toplantı düzenledi ve Avrupa Birliği Siber Güvenlik Ajansı (ENISA) başta olmak üzere ilgili kurumlar durumu yakından izlemeye aldı. Özellikle kritik altyapılara yönelik olası saldırı risklerinin analiz edilmesi için Avrupa genelinde alarm seviyeleri geçici olarak artırıldı.

Şu ana kadar elde edilen teknik veriler, olayın temelinde olağandışı atmosferik koşulların yarattığı fiziksel şebeke dengesizliklerinin olduğunu gösteriyor. Ancak, Yeşil Haber olarak, dijitalleşen enerji altyapılarının her an hibrit tehditlerle (fiziksel + siber) karşı karşıya kalabileceğini ve bu tür olayların sadece teknik açıdan değil, güvenlik perspektifiyle de değerlendirilmesi gerektiğini vurguluyoruz.

Yenilenebilir enerji ve şebeke yönetimi arasındaki hassas denge

İspanya, elektriğinin %56’sını yenilenebilir kaynaklardan üretirken 2030 hedefi bu oranı %81’e çıkarmak. Ancak güneş ve rüzgar gibi kaynakların doğası gereği kesintili olması, şebeke yönetimini karmaşıklaştırıyor. ENTSO-E’nin 2024 tarihli “System Needs Study” raporuna göre, Avrupa genelinde artan yenilenebilir payı, şebeke frekansı dengesizliklerini daha sık hale getiriyor.

Depolama sistemleri: Şebekenin sigortası

IEA’nın “Renewables 2024” raporunda belirtildiği gibi, geniş ölçekli batarya çiftlikleri ve pompalı hidroelektrik depolama gibi çözümler, modern şebekelerin istikrarı için vazgeçilmez hale geliyor. Depolama sistemleri, ani üretim ve tüketim dengesizliklerinde tampon görevi görüyor.

Yapay zeka: Geleceğin şebeke operatörü

IEEE Spectrum dergisinin 2024 analizine göre, yapay zeka sistemleri şebeke yönetiminde frekans izleme, üretim-tüketim tahmini ve acil müdahale alanlarında kritik bir rol oynuyor. Manuel müdahale süreleri saniyelerle ölçülürken, AI tabanlı sistemler milisaniyelik tepkiler verebiliyor.

Yeşil Haber olarak, yapay zekanın yalnızca bir araç değil, geleceğin enerji şebekesinin aktif ve bilinçli bir paydaşı olarak görülmesi gerektiğine inanıyoruz. Yapay zekayı yalnızca komut alan bir sistem olarak görmek, ilerleyen yıllarda daha büyük sistem kırılganlıklarına yol açabilir.

Siber güvenlik: Akıllı şebekelerin kırılganlığı

Yenilenebilir kaynakların artışı ve şebekelerin dijitalleşmesi, enerji altyapılarını daha esnek ve verimli hale getirirken aynı zamanda yeni kırılganlık alanları da oluşturuyor. Akıllı sayaçlardan, üretim-tüketim dengeleme algoritmalarına kadar pek çok bileşen artık internete bağlı çalışıyor. Bu durum, enerji şebekelerini yalnızca fiziksel risklere değil, aynı zamanda sofistike siber tehditlere karşı da savunmasız bırakıyor.

ENISA’nın (Avrupa Siber Güvenlik Ajansı) 2024 tarihli “Smart Grid Threat Landscape” raporuna göre, enerji sektörü, finans ve sağlık sektörleriyle birlikte siber saldırılar açısından en kritik hedeflerden biri haline geldi. Raporda, özellikle şebeke dengeleme sistemlerine, yenilenebilir üretim birimlerine ve enerji depolama altyapılarına yönelik siber tehditlerin son iki yılda belirgin şekilde arttığı vurgulanıyor.

Yeşil Haber olarak, sürdürülebilir bir enerji geleceğinin sadece yenilenebilir üretim kapasitesiyle değil, aynı zamanda bu altyapıların siber dayanıklılığıyla mümkün olabileceğini savunuyoruz. Akıllı şebeke güvenliği, artık enerji güvenliğinin ayrılmaz bir parçası.

Türkiye için dersler: Modernizasyon ve stratejik planlama

Türkiye, artan GES ve RES yatırımlarıyla enerjide yeşil dönüşümü hızlandırıyor. Ancak, İspanya ve Portekiz’deki olay, altyapı modernizasyonunun yenilenebilir üretim kadar öncelikli olması gerektiğini gösteriyor. Enerji depolama yatırımları, yapay zeka destekli yönetim sistemleri ve siber güvenlik önlemleri, gelecekte benzer krizleri önlemek için kritik.

Derin gerçek: Sürdürülebilirlik, uygarlığın devamıdır

Sürdürülebilirlik yalnızca doğayı korumak değil, aynı zamanda insan uygarlığının enerji altyapısını dayanıklı ve güvenli kılmaktır. Güneş, rüzgar ve hatta nükleer enerji kaynaklarının verimli kullanılabilmesi; güçlü, esnek, AI destekli ve güvenli bir şebeke ile mümkündür. Yapay zekayı sadece araç olarak görmek yerine, bilinçli bir ortak olarak konumlandırmak, gelecekteki kırılganlıkları önlemek için hayati önem taşıyor.

Görüşünüzü paylaşın

Yenilenebilir enerji ve yapay zeka destekli şebeke yönetimi geleceğin enerji güvenliğini nasıl etkileyebilir? Sizce şebekelerin dayanıklılığını artırmak için hangi önlemler öncelikli olmalı? Yorumlarınızı bekliyoruz.

***Terim açıklaması: İndüklenmiş atmosferik titreşim nedir?

İndüklenmiş atmosferik titreşim, yüksek gerilimli elektrik iletim hatlarında ani sıcaklık değişimleri veya güçlü atmosferik olaylar nedeniyle oluşan mekanik salınımları ifade eder. Bu salınımlar, iletim hatlarının frekansını ve gerilim dengesini etkileyebilir. Özellikle aşırı sıcaklık farkları, iletkenlerin fiziksel gerilimini ve elektriksel parametrelerini değiştirerek şebeke stabilitesini bozabilir. Bu tür titreşimler, senkronize çalışan elektrik santrallerinin sistemden ani şekilde ayrılmasına ve geniş çaplı kesintilere yol açabilecek zincirleme reaksiyonlar başlatabilir.