Ana Sayfa Güncel BM Cenevre’de toplandı: Plastik için küresel çözüm

BM Cenevre’de toplandı: Plastik için küresel çözüm

Yazar

Ağu 6, 2025 @ 23:53 Değiştirilme tarihi: Ağu 6, 2025 @ 23:59

Dünya, plastik kirliliği krizine karşı tarihi bir adım atmaya hazırlanıyor. Birleşmiş Milletler öncülüğünde düzenlenen Cenevre oturumlarında, küresel bir plastik anlaşmasının son şekli veriliyor.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP – United Nations Environment Programme) öncülüğündeki Hükümetlerarası Müzakere Komitesi’nin (INC) beşinci oturumunun ikinci bölümü (INC-5.2), 5 Ağustos 2025’te İsviçre, Cenevre’de başladı. Bu oturumda, plastik kirliliğini kontrol altına alacak yasal bağlayıcı bir anlaşmanın nihai metni üzerinde uzlaşma hedefleniyor ve taslak metnin bir sonraki diplomatik konferansa sunulması planlanıyor.

INC süreci, 2022’de Punta del Este’de başlamış; Paris, Nairobi, Ottawa ve Busan gibi kentlerde düzenlenen oturumlarla bugüne gelmişti. Bu son oturumla birlikte, müzakerelerin başarıyla tamamlanması ve anlaşma metninin resmileştirilmesi bekleniyor.

BM öncülüğünde Cenevre'de düzenlenen toplantılarda plastik kirliliğine karşı yasal bağlayıcılığı olan küresel anlaşmanın son şekli veriliyor

Yöneticilerden net mesaj: Çözüm için birlikte hareket etmeliyiz

UNEP Yönetici Direktörü Inger Andersen, oturumun açılışında, “Plastik kirliliği doğada, okyanuslarda ve bedenlerimizde. Bu gidişat sürerse, gezegenimiz plastikle boğulacak. Ama bu kaderimiz değil. Bu anlaşma, herkese fayda sağlayacak ilk adım olabilir” dedi Inger Andersen, Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın (UNEP) Yönetici Direktörü. Bu sözler, yalnızca çevre değil, insan sağlığı açısından da büyüyen tehdidin altını çiziyor.

Toplantıya başkanlık eden INC Başkanı Luis Vayas Valdivieso ise, “Bu süreç sadece diplomasi testi değil, aynı zamanda ortak sorumluluğumuzun bir göstergesi. Plastik kirliliğinden en çok etkilenenlerle dayanışma içinde olmalıyız” çağrısında bulundu.

Görüşmeler çok taraflı katılımla gerçekleşiyor

Cenevre’deki Palais des Nations‘ta yapılan INC-5.2 toplantılarına 184 ülkeden 3700’den fazla katılımcı ve 600’ü aşkın gözlemci kuruluş kayıt yaptırdı. Oturum öncesinde yapılan istişare toplantıları ve 4 Ağustos’taki çok taraflı forum, sürece farklı paydaşların aktif katılımını sağladı.

İsviçre Federal Çevre Ofisi Direktörü Katrin Schneeberger, “Plastik atıklar gölleri boğuyor, yaban hayatını tehdit ediyor ve insan sağlığına zarar veriyor. Bu, küresel bir sorun ve acil kolektif çözümler gerekiyor” diyerek, kapsamlı ve uygulanabilir çözümler vurgusu yaptı.

Küresel plastik anlaşmasının kapsamı ve yaklaşımı

Anlaşmanın kapsamı, plastiklerin tüm yaşam döngüsünü kapsayacak şekilde planlanıyor: ham madde tedarikinden üretime, kullanıma ve atık yönetimine kadar her aşamada plastik kirliliğinin önlenmesini amaçlıyor. Anlaşma hem bağlayıcı hem de gönüllü yaklaşımlar içerebilecek.

Birleşmiş Milletler Çevre Meclisi’nin 2022 yılında aldığı 5/14 sayılı kararla başlatılan bu süreç, 2024 sonuna kadar tamamlanması hedeflenen bir takvime bağlı olarak yürütülüyordu. Ancak kapsamın büyüklüğü ve çıkar çatışmaları nedeniyle süreç 2025’e sarktı. Yine de bu toplantı, tarihi anlaşmanın son düzenlemesini yapma fırsatı olarak görülüyor.

Plastik kirliliğinde zamanla yarışılıyor

Dünya genelinde yılda yaklaşık 400 milyon ton plastik üretiliyor ve bunun %40’ı tek kullanımlık ürünlerden oluşuyor. Her yıl 11 milyon ton plastik atığın okyanuslara karıştığı tahmin ediliyor. Bu rakamın 2040’a kadar üç katına çıkabileceği uyarısı yapılıyor. Zaman daralıyor; mevcut üretim ve tüketim hızları, plastik kirliliğini birkaç on yıl içinde geri dönülmez boyutlara taşıyabilir.

Bu müzakere turunun sonunda ortaya çıkacak anlaşma metni, plastik kirliliğiyle küresel mücadelenin yönünü belirleyecek. Oturum sonunda onaylanan metnin, yıl içinde düzenlenecek bir diplomatik konferansta imzaya açılması bekleniyor.

Küresel eylem için tarihi bir dönüm noktası olabilir

Cenevre’de devam eden müzakereler, plastik kirliliğiyle mücadelede uluslararası bağlayıcılığı olan ilk kapsamlı anlaşmanın eşiğinde bulunuyor. Anlaşmanın onaylanması, plastiklerin yaşam döngüsünü yönetecek küresel politikalar için yeni bir çerçeve sunacak. Önümüzdeki aylarda düzenlenecek diplomatik konferans, bu sürecin geleceğini belirleyecek ve çevresel sorumlulukta yeni bir dönemin başlangıcı olabilir.