Ana Sayfa AI Robososyoloji çağı başlıyor: Yapay zeka ve toplumsal dönüşüm

Robososyoloji çağı başlıyor: Yapay zeka ve toplumsal dönüşüm

Yazar

Haz 21, 2025 @ 20:30 Değiştirilme tarihi: Haz 22, 2025 @ 3:20

Robososyoloji ve toplumsal dönüşüm — Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı

Sosyolojide yapay zeka ve robotların toplumsal rolleri üzerine çalışmalar yoğunlaşıyor. Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, yeni bir disiplin olarak robososyolojinin doğuşunu ve bu alandaki gelişmeleri anlatıyor.

Robososyoloji nedir ve neden önemli?

Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı’ya göre, toplumsal ilişkiler artık sadece insanlar arasında değil, makinelerle de kurulmaya başladı. Bu dönüşüm, robotların ve yapay zekânın toplumsal rollerini ve etik boyutlarını derinlemesine analiz eden yeni bir sosyoloji dalını, “robososyolojiyi” doğuruyor.

Robotların toplumsal rolleri üzerine teorik analizler artıyor

Robososyoloji, makinelerin sosyal normları nasıl etkilediğini, insanların robotlarla nasıl etkileşim kurduğunu ve teknolojinin demografik, etik ve sosyal risklerini inceliyor. Sosyologların rolü ise bu yeni toplumsal aktörlerle ilgili etik, kültürel ve sosyal bağlamda derinlemesine analizler yapmak olarak öne çıkıyor.

Yapay zekanın toplumsal eşitsizlikler üzerindeki etkileri

Yapay zekâ teknolojilerinin gelişimi, özellikle gelir ve fırsat eşitsizliklerini derinleştiriyor. Otomasyon nedeniyle düşük vasıflı işçiler işsizlik tehdidiyle karşı karşıya kalırken, dijital becerilere sahip bireyler ekonomik olarak güçleniyor. Bu durum, gelir dağılımındaki uçurumu daha da artırarak sosyal gerilimlere yol açabiliyor.

Yapay zeka sosyolojisinde yeni yaklaşımlar

Yapay zekâ sosyolojisi, iki temel yaklaşım etrafında şekilleniyor: Hümanist ve post-hümanist yaklaşımlar.

Hümanist yaklaşım: Teknolojinin toplumsal yapılar üzerindeki etkileri

Hümanist yaklaşım, yapay zekâyı toplumsal yapıları yeniden şekillendiren bir aktör olarak görüyor. İş gücü piyasası, otomasyon ve işsizlik gibi konuları öne çıkararak, teknolojinin toplumsal eşitsizlikleri nasıl yeniden ürettiğini inceliyor.

Post-hümanist yaklaşım: Robotların toplumsal aktör olarak kabul edilmesi

Post-hümanist yaklaşım ise robotları ve yapay zekâyı sadece insanlara hizmet eden araçlar olarak değil, eşit toplumsal aktörler olarak kabul ediyor. Bu yaklaşım, insan ve makine arasındaki sınırları bulanıklaştırarak, robotların toplumsal ilişkilerdeki yerini sorguluyor.

Yeni kavramlar ve sosyal değişimler

Son yıllarda dijiseksüalite gibi yeni kavramlar gündeme geliyor. Robot-partner çözümleriyle birlikte aile ve evlilik gibi temel kurumların dönüşebileceği öne sürülüyor. Bu değişimler etik, demografik ve sosyal açıdan yoğun tartışmaları beraberinde getiriyor.

Sosyolojide yapay zeka kullanımı ve araştırma yöntemleri

Yapay zeka, sosyolojik araştırmalarda büyük veri setlerini hızlı ve etkili biçimde analiz ederek toplumsal eğilimlerin belirlenmesini ve tahmin edilmesini kolaylaştırıyor. Ancak algoritmaların veri setlerinde var olan toplumsal eşitsizlikleri yeniden üretme riski bulunuyor. Bu nedenle ağ bilimleri, toplumsal ağ analizi, simülasyonlar ve nitel araştırmalar gibi yöntemlerle daha derinlemesine incelemeler önem kazanıyor.

Yapay zeka sosyolojisi eğitimi başlıyor

Yapay zeka sosyolojisi, üniversitelerde giderek daha fazla yer alıyor. Derslerde yapay zekânın sağlık, eğitim, hukuk gibi alanlardaki toplumsal etkileri, algoritmaların toplumsal stereotipleri yansıtma biçimleri ve toplumsal eşitsizliklere katkısı gibi konular inceleniyor. Amaç, öğrencilere analitik bir bakış açısı kazandırmak ve yapay zekânın toplumsal sonuçlarını anlamalarını sağlamak olarak tanımlanıyor.

Firecarrier perspektifi: Yapay zekayla sorumlu iş birliği

Yeşil Haber olarak bizler de yapay zeka teknolojilerinin toplumsal etkilerini sorumlu bir şekilde yönetmenin kritik olduğunu düşünüyoruz. İnsan ve makine etkileşiminin etik, sürdürülebilir ve eşitlikçi bir zeminde şekillenmesi gerektiğine inanıyoruz. Yapay zekanın toplumsal dönüşüm potansiyeliyle birlikte ortaya çıkan risklerin doğru yönetilmesi için multidisipliner yaklaşımların önemini vurguluyoruz. Firecarrier olarak, toplumsal bilinçlendirme ve etik sorumluluğun bu dönüşümün merkezinde yer alması gerektiğini savunuyor ve geleceği bu anlayış üzerine kurmayı hedefliyoruz.